Geld en mankracht genoeg (8)

Het is voor de auteur van een artikel dat tot nadenken stemt of zelfs provoceert, bevredigend als het veel reacties losmaakt. Het is onmogelijk te reageren op alle opmerkingen over mijn artikel (MC 38/2006: 1498). Ik moet mij beperken.

De titel - niet van mij, maar ik ben er wel 100 procent voor verantwoordelijk - is bij nader inzien wat ongelukkig. Natuurlijk is er in Afrika een enorm tekort aan menskracht en geld. Ik wilde slechts aantonen dat deze tekorten vaak niets te maken hebben met de falende gezondheidszorg in Afrika.

Peter Ventevogel schrijft dat ‘dezelfde artsen die slechte zorg leveren in overheidsziekenhuizen vaak in staat zijn om in privéklinieken - tegen betaling - uitstekende behandelingen te verrichten’. Hij heeft volledig gelijk en dat is nu precies een van de factoren van wat ik noem ‘Afrikaanse mentaliteit’. Bas Berndsen eindigt zijn betoog met een grap uit Zuid-Afrika. Ik ken er ook één: de hoogste baas van dat land ontkent het verband tussen het aidsvirus en de ziekte. Helaas geen grap maar bittere ernst en een fraai voorbeeld van magisch denken over ziekte, zoals ik in mijn bijdrage al aangaf.

Elly Engelkens vraagt hoe het mogelijk is dat ik vanuit één lokale situatie conclusies trek die een heel continent aangaan. Ik heb in Malawi gewerkt in ’s lands psychiatrische inrichting en kennisgenomen van de werkwijze in het nabijgelegen algemene ziekenhuis. Ik geloof dat een Afrikaanse collega in Nederland onder vergelijkbare omstandigheden een redelijke indruk krijgt van het functioneren van de gezondheidszorg in Europa.

De collega’s die denken dat ik gefrustreerd ben en me afreageer, kan ik geruststellen: nadat ik 40 jaar hoofd­zakelijk met chronische heroïne­verslaafden en alcoholisten heb gewerkt, ben ik niet meer zo snel uit mijn evenwicht te brengen door betrokken te raken bij een mission impossible. Maar Afrika blijft boeien.

Ooltgensplaat, oktober 2006

Hans van Epen, psychiater