Geen glijbaan naar de WAO

Heeft u dat nu ook wel eens, dat u een politieke analyse leest over een onderwerp waar uzelf verstand van heeft en dat u denkt: waar hebben ze het over? Dat hetgeen u leest bijna geheel niet aansluit bij uw kennis over dit onderwerp en met uw ervaringen in de spreekkamer? En dat u bij de voorgestelde maatregelen denkt: voor welke problemen zijn die voorgenomen maatregelen een oplossing?

Dit overkwam mij toen ik een SER-advies las over de voorstellen voor een nieuwe WAO. Een van de voorgestelde maatregelen is dat iemand alleen nog maar volledig arbeidsongeschikt wordt bevonden als de arts kan voorspellen dat iemand door zijn ziekte zo beperkt is in zijn functioneren, dat hij/zij letterlijk het huis bijna niet meer uit kan. Dit geldt echter in feite voor zo weinig mensen die een ziekte hebben dat de WAO vrijwel kan worden opgeheven. Maar dat was de bedoeling toch ook weer niet.
Nog zo’n omstreden plan zijn de lijsten met diagnosen van ziektebeelden waarmee je wel of niet in de WAO kan komen. Wat krijgen we nou? Ons werd als beroepsgroep verweten dat we de WAO medicaliseerden. Maar Den Haag toch! Met de voorstellen wordt precies in de hand gewerkt wat jullie niet willen, namelijk dat patiënt en arts zich concentreren op de vraag of de klachten ernstig genoeg zijn om ermee op de lijst te komen. Ziet u het al voor u? Patiënten komen met via internet of de patiëntenvereniging verkregen en ingevulde vragenlijsten - met bijgevoegde scorelijst - op het spreekuur van de verzekeringsarts.

In de praktijk is bij een WAO-beoordeling de diagnose sec slechts een onderdeel van het totaal van de beoordeling. Bovendien: bij hoeveel diagnosen weet je voor honderd procent zeker dat deze op een van de lijsten thuishoort? Voor de kwaliteitsborging van de verzekeringsartsen zijn, zeker de laatste jaren, veel betere methodes in gebruik.

Verder in het SER-advies lees ik over de onderbouwing van de plannen voor een nieuwe WAO. Ik citeer: ‘De analyse van deze commissie is dat de kern van het WAO-probleem gelegen is in het feit dat mensen met moeilijkheden in een fuik worden gezogen en buiten het arbeidsproces worden geparkeerd.’

Hoezo ‘in een fuik worden gezogen’, als na 6 weken verzuim nog 85 procent van de verzuimers herstelt voordat het eerste verzuimjaar voorbij is, en als bij de WAO-beoordeling 31 procent van de aanvragers helemaal geen WAO-uitkering krijgt. Hoezo ‘buiten het arbeidsproces worden geparkeerd’ als van alle personen met een gedeeltelijke WAO-uitkering na twee WAO-jaren ruim tweederde weer werkt.

Maar wat mij echt dwars zit, is de volgende zinsnede: ‘De WAO is voor alle betrokkenen de weg van de minste weerstand.’ Ik zie vooral werknemers, en ook een behoorlijk aantal werkgevers, die níet kiezen voor de weg van de minste weerstand. Ik zie mensen die op weg zijn naar herstel en naar werkhervatting. Ik zie meestal mensen die liever gewoon functioneren dan een uitkering hebben. Ik zie voor mij mensen die machteloosheid, uitzichtloosheid, angst, onzekerheid en een verhoogde kwetsbaarheid uitstralen. En ik zie ook mensen met moeilijk te objectiveren klachten waarbij ik moeite heb met de beoordeling van hun beperkingen en mogelijkheden.

Laten we met elkaar afspreken dat we de WAO-problematiek goed analyseren en op basis daarvan maatregelen nemen. Daarmee voorkomen we dat de beoogde doelen worden gemist en de kwetsbaren van de samenleving extra worden getroffen.