De WAO voorbij

Als ik deze column schrijf is het nieuwe jaar net een week oud. Het afscheid van veel dierbare collega's nauwelijks te boven begin ik dit jaar aan een nieuw werkavontuur. Dat betekent nieuwe onzekerheden en evenveel kansen en ontdekkingen. Het betekent ook afrekenen met vanzelfsprekendheden en sleur. En het betekent vooral opruimen: terugkijken, het nuttige van het onnutte scheiden, geschiedenissen afsluiten.

Bij het opruimen kom ik een dik pakket artikelen tegen over de WAO; gedurende vele jaren bewaard en gespaard. Ongelooflijk hoe lang de discussie over de WAO al loopt. Een discussie over het te grote en/of toenemend aantal mensen in Nederland dat een beroep doet op onze solidariteit en op het recht op een redelijk eigen inkomen. In feite is dit een discussie over onze collectieve onmacht om goed en passend werk te creëren, een discussie over een maatschappij waarin het loont om ongemak en onlust in gezondheidsklachten te vertalen. We hebben de WAO die we verdienen en iedereen heeft eraan bijgedragen. Werkgevers, werknemers, beleidsmakers, de politiek. En de artsen: bedrijfsartsen, verzekeringsartsen, huisartsen en medisch specialisten. Meestal goedbedoeld en vanuit oprechte zorg hielden we mensen thuis en weg van het oplossen van (werk)problemen. Soms ook uit gemakzucht of om confrontaties uit de weg te gaan. We steunden werknemers in hun machteloosheid in plaats van hen te stimuleren in het terugnemen van de regie over het eigen bestaan en over de eigen werksituatie. En we verbaasden ons, zonder in te grijpen, over het management dat zijn verantwoordelijkheid voor goed leidinggeven uit de weg ging door verzuim te accepteren als onvermijdelijk of als iets dat er kennelijk bij hoort.

Maar er gloren nieuwe kansen. Een herkansing. Ik geloof dat we met gezamenlijke inspanningen kunnen bijdragen aan een aanzienlijke vermindering van het verzuim en van de WAO-instroom. WAO is geen gunst maar op z'n best een noodzakelijk kwaad en vaak zelfs ziekmakend en ongezond. Dan mag, nee móet, van ons artsen worden verwacht dat wij onze maatschappelijke positie en professionele verantwoordelijkheid serieus nemen en dat we alles in het werk stellen om iedereen die aan onze zorg is toevertrouwd helpen om zo gezond mogelijk te kunnen leven en werken.

Om dat te bereiken moeten we naar mijn idee in ieder geval de volgende zaken regelen:

- We moeten protocollair werken en ons handelen baseren op goede en praktische richtlijnen, maar ons ontdoen van onnutte en inefficiënte bureaucratie. De kracht van artsen ligt in het effectief medisch handelen en, niet in het in detail beheersen van de administratieve processen.

- We moeten de patiënt het beste gunnen, dus de meest deskundige arts voor het voorliggende probleem. Dat betekent samenwerken en actief gebruikmaken van en verwijzen naar de collega deskundige. Zonder schroom en op basis van vertrouwen.

- We moeten durven zeggen waar het op staat en waar het over gaat. Durven stellen dat niet alle ongemak of ongeluk is op te lossen of weg te poetsen. Dat niet voor alle kwalen oplossingen zijn, en zeker niet uitsluitend via het medisch handelen.

- We moeten eisen stellen aan onze eigen werkomstandigheden, aan de setting waarin we onze prestaties moeten leveren. Goede kwaliteit vraagt een stimulerende, creatieve, lerende omgeving met voldoende tijd voor de patiënt en diens probleem. En een passende (financiële) waardering voor ons werk.

- We moeten ons niet beperken tot individuele problemen en oplossingen. Onze beroepsgroep is als geen ander in staat om uit de veelheid van individuele gegevens de mogelijkheden voor preventie te destilleren. We pretenderen een bijdrage te leveren aan de volksgezondheid. Dat vraagt durf om ook boven het individu uit te stijgen.

Ten slotte moeten we elkaar een sterke artsenvereniging gunnen. Een sterke KNMG, gesprekspartner voor de politiek en de beleidsmakers, en vooral een plek waar artsen elkaar ontmoeten op basis van wat hen bindt: de zorg voor de patiënt en trots op het eigen vak.