De patiënt als informatiebron
Plaats een reactieMinder fouten door bekendheid met thuismedicatie
In het Diakonessenhuis locatie Zeist is het aantal medicatiefouten bij orthopedische heup- en kniepatiënten fors gedaald. Dat is bereikt doordat de capaciteiten van de patiënt en van de ziekenhuisapotheek beter zijn benut.
Door de korte opnameduur vóór een heup- of knieoperatie levert het tijdig verkrijgen van de juiste gegevens betreffende thuismedicatie problemen op. Doordat de arts één keer per dag medicatieopdrachten uitschrijft (tijdens de visite) ontvangt de ziekenhuisapotheek de medicatieopdrachten voor deze patiënten vaak pas als er al enige toedieningsmomenten zijn verstreken. Zo krijgt de patiënt een deel van zijn medicatie niet of neemt hij zijn eigen medicatie in, zonder dat de ziekenhuisapotheek kan controleren of dit ongewenste interacties geeft met opnamegerelateerde medicatie.
De behandelend arts is voor zijn gegevens betreffende de thuismedicatie aangewezen op de gegevens van de verpleegkundige intake en schrijft deze over. De patiënt kan tijdens deze intake niet altijd een volledig overzicht van zijn medicatie geven. De behandelend orthopedisch chirurg blijkt niet de meest aangewezen persoon om vragen over thuismedicatie te beantwoorden en om overleg te plegen betreffende optredende interacties met opnamegerelateerde medicatie.
Meting
Naar aanleiding van deze geconstateerde knelpunten is in het Diakonessenziekenhuis locatie Zeist in januari 2003 het project Opnamemedicatie van de geplande heup- en kniepatiënt gestart. Het project werd als Doorbraak-project Medicatieveiligheid begeleid door het CBO.
In een nulmeting werd gemeten hoeveel medicatiefouten er in de receptuur voor deze patiëntencategorie voorkwamen. Hiertoe is de patiënten de dag na de operatie gevraagd welke geneesmiddelen ze thuis gebruiken (aan de hand van de medicatie-uitdraai van hun eigen apotheek). Verder werd gevraagd welke giften ze in het ziekenhuis kregen toegediend of zelf hebben ingenomen. Medicatiefouten zijn gedefinieerd als:
l verschillen in doseerfrequentie
l verschillen in sterkte
l ongewenste dubbelmedicatie met opnamegerelateerde medicatie
l geneesmiddelen ten onrechte niet gestaakt (anticoagulantia)
l geneesmiddelen ten onrechte niet gekregen/ingenomen
l geneesmiddelen ten onrechte niet voorgeschreven
Uit de nulmeting, waarvoor 24 patiënten zijn geënquêteerd, bleek dat er bij veel patiënten fouten in de medicatie waren opgetreden (linkerdeel grafiek).
De meest voorkomende fout was dat patiënten giften hadden gemist, omdat er nog geen medicatieopdracht was uitgeschreven of omdat niet bekend was dat ze de medicatie wel mochten innemen als ze nuchter voor de OK moesten blijven.
Geneesmiddelenkaart
Het projectteam heeft gemeend de medicatieveiligheid te kunnen verbeteren door beter gebruik te maken van de capaciteiten van de patiënt door deze zelf als informatiebron betreffende thuismedicatie te gebruiken.
Hiertoe is een nieuwe werkwijze ingevoerd.
Zodra bekend is dat een patiënt in aanmerking komt voor een heup- of knieoperatie krijgt hij op de polikliniek een zogenoemde geneesmiddelenkaart mee met het verzoek de kaart thuis in te vullen, zo nodig met behulp van naasten of de eigen apotheek. Gevraagd wordt naar: thuismedicatie, naam en telefoonnummer eigen apotheek en informatie over allergieën.
De patiënt moet de geneesmiddelenkaart meenemen naar de pre-operatieve screening in het ziekenhuis. De kaart wordt dan achtereenvolgens gebruikt door de screeningsverpleegkundige, de anesthesioloog en de ziekenhuisapotheek.
De ziekenhuisapotheker screent de thuismedicatie en wijzigt medicatie als er bijvoorbeeld sprake is van allergieën of dubbelmedicaties na het toevoegen van de opnamegerelateerde medicatie. Op basis van deze gegevens wordt vanuit het ziekenhuisapotheekinformatiesysteem een medicatievoorstel geprint dat vervolgens ter ondertekening wordt voorgelegd aan de behandelend orthopedisch chirurg.
De ziekenhuisapotheek zorgt ervoor dat op de dag van opname de medicatie voor de betreffende patiënten klaarstaat op de afdeling.
Om fouten ten gevolge van recente wijzigingen in de thuismedicatie te voorkomen, loopt op het moment van opname de intake-verpleegkundige met de patiënt een kopie van de geneesmiddelkaart na.
Effectief
De nieuwe werkwijze blijkt effectief. Meting van de gedefinieerde medicatiefouten na de interventie laat een forse daling zien van het aantal fouten (rechterdeel grafiek).
De ziekenhuisapotheek beschikt tijdig over gegevens betreffende de thuismedicatie van de patiënt, zijn eigen apotheek en eventuele allergieën. Op de dag van opname staan de geneesmiddelen klaar voor de patiënt.
De nieuwe werkwijze is ingevoerd als standaardprocedure op locatie Zeist en zal binnenkort worden uitgebreid naar locatie Utrecht, in totaal betreft dit minimaal achthonderd patiënten per jaar. n
drs. N.A.E.M. van Lent-Evers,
ziekenhuisapotheker
J. Witte,
hoofd afdeling Kwaliteit,
P. Albers,
hoofd verpleegafdeling
M. Wemekamp,
apothekersassistent
allen lid van het projecteam en verbonden aan Diakonessenziekenhuis Utrecht/Zeist/Doorn
Correspondentieadres:
SAMENVATTING
l Het voorschrijven van thuismedicatie voor orthopedische kort-verblijfpatiënten door de behandelend arts, veroorzaakt veel medicatiefouten.
l In het Diakonessenhuis Zeist dient de patiënt zelf als informatiebron betreffende thuismedicatie.
l Het voorschrijven van medicatie door de ziekenhuisapotheek op basis van thuismedicatie en opnamemedicatie, rekening houdend met interacties en allergieën, leidt tot minder medicatiefouten.
- Er zijn nog geen reacties
