Cultuuromslag onder artsen?

Nederland beschikt over een landelijk netwerk van merendeels huisartsen die beschikbaar zijn als consulent bij verzoeken om euthanasie of hulp bij zelfdoding: SCEN-artsen. Hun formele en wettelijk vereiste raadpleging heeft een toetsend karakter; belangrijk is dat wordt voldaan aan de wettelijke zorgvuldigheidscriteria.

Veel media-aandacht ten tijde van de nieuwe wetgeving is ten koste gegaan van aandacht voor de mogelijkheden die palliatieve zorg kan bieden. Ten onrechte dreigt het beeld te ontstaan van palliatieve zorg als een ‘tegenbeweging tegen euthanasie’.

Er wordt in toenemende mate een beroep gedaan op de huisarts om terminale zorg te verlenen. Dat komt niet alleen door de vergrijzing van de bevolking, maar ook doordat steeds meer mensen in hun eigen omgeving willen overlijden.

Als huisarts staan we daar grotendeels alleen voor. Er is steeds meer specifieke kennis vereist om de problemen waarmee je wordt geconfronteerd goed op te lossen. Daarnaast is kennis nodig over het optimaal bestrijden van symptomen als pijn, verwardheid, misselijkheid, braken en obstipatie. Binnen de huisartsengeneeskunde is de aandacht voor betere palliatieve zorg zozeer toegenomen dat het Nederlands Huisartsen Genootschap is gestart met een tweejarige ‘specialisatie’-opleiding. Binnenkort telt Nederland meer dan vijftig goed opgeleide huisarts-consulenten palliatieve zorg. Slecht een aantal van hen werkt betaald voor onderlinge consultatie voor collega-huisartsen. De overgrote meerderheid werkt op vrijwillige basis, omdat in tegenstelling tot SCEN voor deze onderlinge consultatie nog geen financiering is.

De bedoeling van SCEN is controle van de regelgeving en bescherming van de huisarts in zijn kwetsbare positie. Onder SCEN-artsen groeit het besef dat ze tekortschieten in kennis op het gebied van palliatieve zorg; formeel duurt hun opleiding hierin een halve dag. Een aantal SCEN-artsen specialiseert zich in palliatieve zorg door deelname aan peergroups, dan wel doordat zij de opleiding tot palliatief consulent doen. KNMG-directeur P. Rijksen spreekt van ‘voortschrijdend inzicht’. Wordt het dan nu geen tijd dat de NHG en de KNMG pleiten voor een betere fascilitatie, in organisatorische en financiële zin, van onderlinge palliatieve consultatie in een vroege fase van een terminale aandoening? Dus naast het SCEN-netwerk, een netwerk van huisartsen/palliatief consulenten (liefst verbonden aan multidisciplinaire regionale teams). Een samenwerkingsverband tussen SCEN-artsen en palliatief consulenten zou wenselijk zijn, met name als de SCEN-arts vermoedt dat er reële opties zijn om het lijden te verzachten.

Groesbeek, december 2001

Brieven

 M.A.M.F. Eyck, huisarts, consulent Palliatieve Zorg TPA, Maaslandziekenhuis Sittard MC 7/2002