Bevallen op zijn Hollands in Tadzjikistan

Over de grens

Elf jaar geleden vertaalde psycholoog Olga de Haan de Nederlandse klassieker Bevallen en opstaan in het Russisch. Zes jaar later zette ze een project op in Kirgizië en Tadzjikistan voor perinatale zorg naar Hollands model.

‘Hoe verlossen we de moeder van het kind? Dat is ongeveer de houding van het medische personeel hier. In combinatie met verouderde, vaak verroeste apparatuur is deze houding rampzalig,’ zucht Olga de Haan, initiatiefneemster van een in 2005 opgezet Nederlands project in Kirgizië en Tadzjikistan.

Voor het Westen is dit gebied terra incognita. Toch komen hier vele mondiale ontwikkelingen samen: de oorlog in Afghanistan, de missie van de VS tegen het internationale terrorisme, de strijd tussen grote mogendheden om grondstoffen en beheersing van internationale transportroutes.

In de Sovjetperiode was de gezondheidszorg hier straf georganiseerd. De knowhow was vergelijkbaar met die in Oost-Europese landen. Na de ineenstorting van de Sovjetunie zochten hoogopgeleiden echter hun toevlucht elders en begonnen openbare voorzieningen af te brokkelen. Ziekenhuizen zijn nu genoodzaakt gebrekkige apparatuur te gebruiken, er is vaak geen stromend water en aan ontsmettingsmiddelen bestaat een gebrek.

Mensen zijn hier gericht op het gehoorzamen
aan hogergeplaatsten

In Nederland bevallen vrouwen veilig en doorgaans zonder hoge kosten. Dus waarom zou het ‘Nederlandse Model’ niet toepasbaar zijn in Kirgizië en Tadzjikistan, dacht De Haan. Zij bracht in 1999 de Russische versie van de Nederlandse bestseller Bevallen en opstaan uit. Daarin wordt overigens de typisch Nederlandse thuisbevalling sterk ontraden.

De Haan is als half-Russische bekend met de mores in de voormalige Sovjetstaten.‘Mensen zijn hier gericht op het gehoorzamen aan hogergeplaatsten, ze denken hiërarchisch en werken volgens strakke protocollen. Vrouwen zouden meer naar signalen van hun lichaam moet moeten luisteren, het medisch personeel op hun beurt naar de vrouwen.’

De Haan wil een mentaliteitsverandering onder het medisch personeel op gang brengen en startte onder de noemer ‘veilig moederschap’ het project Services to the people.1 Het project moet de toenemende moeder- en kindsterfte terugdringen. Het gaat uit van het Nederlandse verloskundige systeem en biedt alternatieven voor de traditionele opvattingen over de positie van vrouwen, die weer volop in opkomst zijn in deze regio.

Kennis en vaardigheden van plaatselijk medisch personeel worden bijgespijkerd. Voor aanstaande moeders en hun partners zijn er cursussen over het menselijk lichaam en voortplanting, voor jongeren is er seksuele voorlichting. Cursisten worden later zelf vaak trainer of vrijwilliger, waardoor gaandeweg steeds meer groepen worden bereikt – ook vrouwen in afgelegen dorpen die weggestopt leven bij hun schoonmoeder.

1. Services to the people is een project van de Netherlands School of Public & Occupational Health (NSPOH) en wordt gesubsidieerd door het ministerie van Buitenlandse Zaken

1. Spreekuur in een ziekenhuis in Osh, Zuid-Kirgizië.

2. Bevalstoel in een hospitaal in Shahrinav, Tadzjikistan.

3. Hoofd gynaecologie in Osh: ‘Met meer mensen is het warmer.’

4. Regio Osh, de baby van de vrouw op de voorgrond ‘haalde het niet’.

5. Dit ziekenhuis in Osh wil dolgraag participeren in het project voor veilig moederschap.

6. Moeder en zoon in een kliniek in Tadzjikistan.

7. In Karakol (Noordoost-Kirgizië) startte het project. Door een onverwachte keizersnee heeft de vader hier het eerste huidcontact met zijn dochter.

tekst: Reinie van Goor

Correspondentieadres: redactie@medischcontact.nl