De toekomst van onze gezondheidszorg: versterk de fundamentele pijlers

Het Nederlandse gezondheidszorgsysteem staat voor grote uitdagingen. Hoewel bepaalde aspecten van de zorg, zoals ziekenhuiszorg en huisartsenzorg, nog steeds van hoge kwaliteit zijn, kampt het systeem met een groeiende kloof tussen de zorgbehoefte en het aantal zorgprofessionals. Problemen zoals lange wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg en de thuiszorg worden steeds nijpender.

Onlangs werd bekend dat we op de Kidsrights-index zestien plaatsen zijn gedaald naar de twintigste positie. Dat is mede te verklaren door de lange wachtlijsten in de jeugdzorg en jeugdbescherming. Dat is onverteerbaar. De meest kwetsbaren in de samenleving worden de dupe van de problemen die zich nu opstapelen in ons zorgstelsel.

Als samenleving hebben we een collectieve verantwoordelijkheid om te zorgen voor onze kwetsbaren. De sterken helpen immers de zwakkeren. Dat is voor de meeste men­sen vanzelfsprekend. Tegelijkertijd zijn er grenzen aan deze solidariteit. Met het stijgen van de zorgkosten, lijkt ook het begrip wederkerigheid te winnen aan belang. Zorg moet niet alleen individuen helpen, maar ook bijdragen aan een productieve samenleving. Dat resulteert erin dat we niet moeten streven naar de beste gezondheidszorg maar naar de beste gezondheid van mensen. We moeten dus proberen om aan de voorkant van het probleem te komen en zoveel mogelijk factoren waar mensen ziek van worden wegnemen. Zodat we aan de achterkant niet vastlopen op de spanning tussen vraag en aanbod.

Een solide fundament

Na herhaaldelijke constateringen dat de zorg door toenemende tekorten onhoudbaar is, stelt de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) in het advies ‘Met de stroom mee’ vast dat het huidige zorg­systeem zelf een aanzienlijke bijdrage levert aan dit probleem.1 Volgens de RVS is een grondige herziening nodig, waarbij ook de fundamenten van het systeem aangepakt moeten worden. Dit zette mij aan het denken.

Stel je een solide fundament van een gebouw voor, waarop ons hele zorgstelsel rust. Een fundament dat de stabiliteit en veerkracht van onze gezondheidszorg waarborgt. Net zoals bij ieder goed ontworpen gebouw rust dit fundament op verschillende pijlers, die elk een cruciale rol spelen bij het creëren van een robuust systeem dat in staat is om de uitdagingen waar de gezondheidszorg voor staat te dragen.

Eén van de meest essentiële pijlers van dit fundament is bestaanszekerheid. Het waarborgen van een stabiele basis voor iedereen in de samenleving is van groot belang om gezondheidsproblemen die verband houden met sociaaleconomische ongelijkheid te voorkómen. Als mensen zich zorgen moeten maken over hun basisbehoeften, zoals onderdak, voedsel en inkomen, blijft er weinig ruimte over om te investeren in hun gezondheid. Door te streven naar een samenleving waarin bestaanszekerheid een vanzelfsprekendheid is, kunnen we de gezondheidskloof tussen verschillende bevolkingsgroepen verkleinen.

De tweede pijler die bijdraagt aan het stevige fundament van ons zorgstelsel is de leefomgeving. Onze fysieke en sociale omgeving is van grote invloed op onze gezondheid. Door te investeren in gezonde leefomgevingen, kunnen we het risico op ziekte verminderen.

Op de Kidsrights-index zijn we zestien plaatsen zijn gedaald naar de twintigste positie. Dat is onverteer-baar

Preventie vormt de derde pijler van dit duurzame fundament. Met gezondheidsbevordering en leefstijlverandering, zoals het nemen van maatregelen tegen roken, alcohol en suikerconsumptie kunnen we ziektes verminderen of zelfs voorkómen.

Als we deze drie pijlers, bestaanszekerheid, leefomgeving en preventie, stevig in het fundament van ons zorgstelsel verankeren, ontstaat er een positieve kettingreactie. Het risico op ziekte wordt verlaagd, waardoor de vraag naar zorg afneemt. Samen zorgen deze pijlers ervoor dat de andere pijlers, zoals toegankelijkheid, beschikbaarheid en betaalbaarheid, die de ruggengraat van onze gezondheidszorg vormen, minder zwaar worden belast. Bovendien ontstaat er meer ruimte voor de pijler kwaliteit, doordat de vraag naar zorg minder is.

Dus als we de muren van armoede afbreken en de fundamenten van bestaanszekerheid en een gezonde leefomgeving verstevigen, bouwen we aan een sterkere en duurzamere basis voor de gezondheid van de burgers. Van daaruit wordt ruimte gecreëerd om degenen die het echt nodig hebben effectiever te ondersteunen en te behandelen. Dat is naar mijn idee solidariteit.