Freud in de Sofa.

Freud in de Sofa. De bank in de praktijk, Rolien van Mechelen-de Goede, Uitgeverij De Nieuwe Lelie, 136 blz., 35 euro.

Bestellen via freudindesofa@gmail.com.

Toen ik het uit had, wist ik: Freud in de Sofa is een van de wonderlijkste boeken van het jaar. Al was het maar omdat het niet louter een boek is om te lezen, maar ook om te kijken en te vergelijken. De samensteller, Rolien van Mechelen-de Goede, kwam op het briljante idee 53 psychoanalytici (zijzelf incluis) aan het woord te laten over hun sofa.

Dat deed ze binnen een strak format: elk interview gaat vergezeld van een foto van het meubel (in één geval van een afwezige sofa), omvat 444 woorden en kent een eigen lettertype. Dat zijn al zoveel ‘tekens’, dat alleen al de vergelijking van al die foto’s, teksten en vormen voedsel voor analyse zou kunnen zijn. Ook als je niks ziet in psychoanalyse maakt dat haar boek op zijn minst interessant. Voor de meeste van haar collega’s is de sofa het exclusieve terrein van de patiënt/cliënt: je gaat er dus niet zelf op liggen of zitten. ‘Daardoor blijft de bank een beetje losstaan van allerlei persoonlijke associaties’, constateert één van hen. Dat mag zo zijn, het aardige is niettemin dat al die verhalen over sofa’s van de weeromstuit ook iets prijsgeven over de beroepsopvatting (en soms meer dan dat) van de analytici, van wie er enkele vanwege de langdurige wordingsgeschiedenis van het boek overigens niet meer onder ons zijn. Een ander citaat kan verraden welk machtig instrument de sofa eigenlijk is: ‘Het raakt mij nog steeds diep dat iemand tijdens het analyseren zo dichtbij is op de bank. Dat iemand zich in feite onbeschermd aan je durft toe te vertrouwen. (…) Een sofa moet dat ontroerende proces ondersteunen. De couch moet het fundament bieden waarop de ziel zich kan openen en zich (op)nieuw kan verbinden.’