Boek: Inrichting

Psychiatrie van twee kanten
Sportjournalist Zeger van Herwaarden (1972) schrijft in zijn autobiografische roman Inrichting onomwonden over zijn psychosen. Het boek, over de student psychologie Simon van Wijnen die omstreeks zijn 20ste gedwongen wordt opgenomen, is even authentiek als geloofwaardig. Simon meent in het trainingskamp van Oranje voor de WK van 1994 te zijn terechtgekomen, stelt zich voor als Aron Winter en eindigt op de vloer van de isoleercel.

Wat het knap geschreven boek compleet maakt zijn de beschrijvende diagnoses en klinische observaties door de diverse psychiaters van Simon in de samenvattingen en ontslagbrieven. Zo krijg je zijn verhaal van twee kanten te lezen. Door die mooie observaties stijgt het boek ver uit boven de meeste psychiatrische egodocumenten. De diagnose luidde volgens de psychiaters schizo-affectieve stoornis, terwijl angstpsychose (volgens Wernicke, die niet in de DSM voorkomt) meer voor de hand ligt.

Het fraaist zijn de levendige beschrij-vingen van de acute psychosen van binnenuit, met overweldigende angst, wisselend bewustzijn, megalomane ideeën, veranderd tijdsbesef en niet te vergeten persoonsverwisselingen. Je ziet voor je hoe Simon zich daarna voelt: ‘Alle verlofdagen en vrije uren ten spijt bleef ik psychiatrisch patiënt en voelde me in het openbaar ook zo. Mijn gebogen houding en bevende handen, dat teruggetrokken en aarzelend gedrag, die blik ver weg, ze spraken boekdelen.’

Subtiel maakt Simon gewag van de stille tragiek van twee meisjes van 5 en 3 die hun vader kwijtraken door suïcide. Simons medepatiënt David Esdoorn is midden 30 als hij zich voor de trein gooit: ‘Had hij nooit gezien hoe ze naar hem keken? Voelde hij de kinderhanden niet, die in het voorbijgaan steun vonden op zijn knie?’ Wat een verdriet.

Vanwege zijn goed geluimde aard had Simon alleen maar vrienden in de kliniek, zoals de curieuze mysticus La Roma, zijn kompaan in taal: ‘Ik ben Kafka. Het proces kan beginnen.’

Vier jaar na zijn laatste ontslag studeert Simon af in de psychologie in Amsterdam.

Hans van der Ploeg

Inrichting, Zeger van Herwaarden, De Arbeiderspers, 236 blz., 18,99 euro..

Bestel direct bij bol.com: Paperback € 18,99 | Ebook € 13,99