Dunne lijn

‘Wie zegt geen fouten te maken, maakt niets.’ Deze uitspraak gebruikt onze minister van justitie graag als hij weer een misser heeft gemaakt, daarbij steevast zijn moeder aanhalend. Overigens is er een goede kans dat diezelfde moeder zei: ‘wie zijn billen brandt, moet op de blaren zitten’, maar dat terzijde.

Dat dokters ook fouten maken is vanzelfsprekend, het zijn net mensen. Maar omdat het om mensen gaat die zich bezighouden met de gezondheid van andere mensen, liggen ze onder een vergrootglas.

Onderzoeksjournalisten – bijvoorbeeld – drukken ons op de soms pijnlijke feiten. Afgelopen weken was het helemaal raak: zwijgcontracten, misstanden in het UMC Utrecht en het niet melden van een onterecht verwijderde schildklier – ‘de medische stand staat er mooi op’. Ik noem ze nu met opzet in één adem, omdat dat vaak gebeurt, al dan niet bewust een bepaald beeld oproepend. Toch gaat het inhoudelijk om heel verschillende zaken. De overeenkomst is echter dat in alle drie de zaken de communicatie over én het erkennen van de incidenten tekortschoot. En dat ligt heel gevoelig.

De casus van de, achteraf bezien, onterecht verwijderde schildklier zette me aan het denken. Het lijkt evident dat je dat moet melden bij de IGZ. Maar wanneer moet je nu melden dat er iets is gebeurd wat achteraf bezien niet nodig was, terwijl je het wel met de patiënt hebt besproken? Een beetje flauw misschien, maar toch: onnodig aangevraagd aanvullend onderzoek, prematuur voor­geschreven antibiotica, de ‘beruchte’ appendix sana die verwijderd werd, de te vroeg geplaatste heupprothese?

Voorbeelden die u vast wel herkent. Voorbeelden ook waarvan u wel weet wat u daarbij parten speelt: tijd­gebrek, druk van de patiënt, druk van de familie en natuurlijk niet te vergeten de vrees een diagnose te missen, om iets fout te doen, om een klacht aan je broek te krijgen. Om daarop aangesproken te worden. Dan is de cirkel rond, want ook op iets doen wat achteraf niet nodig bleek, kun je dus worden aangesproken.

Er zijn weinig andere sectoren waar de lijn tussen te veel en te weinig doen zo dun is. Dat vraagt veel van ons, elke dag weer.

Hans van Santen, huisarts en hoofdredacteur

@hansvansantenMC