Blogs & columns
Marcel Levi
Marcel Levi
2 minuten leestijd
Column

Elektrolytenextase

9 reacties

Waar komt toch het idee vandaan dat zodra een patiënt een voet over de drempel van het ziekenhuis heeft gezet we een realtime en overcompleet beeld moeten hebben van alle componenten die er in zijn bloed te vinden zijn? Aanvankelijk was dit vooral een internistische obsessie, maar helaas worden steeds meer andere specialismen besmet met deze kwaal.

Afgelopen weekend was ik tijdens de dienst non-stop verbaasd over een lawine aan natrium, magnesium, fosfaat en calcium die zonder enige aanleiding bij patiënten van alle mogelijke afdelingen werden bepaald. En waarvan de uitslagen vervolgens een tsunami aan telefoontjes tussen verschillende arts-assistenten en hun supervisors ontketende. Bij geen enkele van de betreffende patiënten leverde dat ook maar iets substantieels op of in de verste verte een minimale bijdrage aan een meer voorspoedig herstel. En of de patiënt überhaupt last had van de afwijkende waarde was sowieso nooit onderwerp van gesprek geweest.

Wat is in hemelsnaam het nut van het bepalen van magnesium bij een postoperatieve patiënt die zich wat zwakjes voelt? En in welke grondwet van de geneeskunde staat dat je verplicht bent een natrium te meten als je eigenlijk alleen geïnteresseerd bent in het kalium? Kunnen we alsjeblieft ook eens ophouden met die mallotige praktijk van het dagelijks meten van ‘refeeding lab’ (een onsamenhangende batterij aan surrogaatmarkers die vooral bedoeld zijn om de dokter of diëtiste een gerust gevoel te geven) bij iedereen die ander­halve dag niet goed heeft gegeten?

Bijna nog erger dan het meten van al deze onzinparameters wordt het als dokters denken dat ze alle afwijkende waarden terstond moeten corrigeren. Ik heb altijd geleerd van verstandige opleiders dat het enige risico bij een matig verstoord natrium wordt veroorzaakt door de capriolen die de dokter vervolgens gaat uithalen. Zoals meedogenloze vochtbeperkingen of levensgevaarlijke zoutinfusen. Acties die alleen maar leiden tot complicaties, nodeloze verlenging van ziekenhuisverblijf en waar de patiënt meestal niets mee opschiet.

In tomatensap zit meer dan voldoende kalium om welk tekort dan ook te suppleren

Kennelijk kunnen veel dokters een abnormale laboratoriumuitslag gewoon niet verkroppen en treedt onmiddellijk een onstilbare actiebereidheid in werking. Alle afwijkende waarden moeten terstond worden aangevuld of gecorrigeerd. Ongeacht of iemand er last van heeft of zou kunnen krijgen en soms zelfs niet zonder gevaar.

Ook is het gemeengoed om opgenomen ouderen die dolgraag naar huis willen te verbieden het ziekenhuis te verlaten omdat het kalium een tandje te laag is. Alsof het kalium bij hordes senioren thuis altijd normaal zou zijn. Of nog wreder, patiënten met hypokaliëmie gaan martelen met megagrote Slow-K-tabletten, die nauwelijks een substantiële hoeveelheid kalium bevatten. Dan wel extreem vieze kaliumchloridedrank voorschrijven die zo smerig is dat het niet zelden leidt tot braken, waardoor het kalium alleen nog maar lager wordt. Kennelijk kunnen veel dokters het niet over hun hart verkrijgen te adviseren dagelijks een paar glazen tomatensap te drinken waarin meer dan voldoende kalium zit om welk tekort dan ook te suppleren.

Kortom, wellicht tijd eens te reflecteren op deze elektrolyten­obsessie en na te denken of al die verstoringen wel echt zo relevant zijn dan wel al die onmiddellijke actie vereisen waar patiënten zomaar meer ellende dan plezier van kunnen hebben. 

Meer van Marcel Levi
diagnostiek
  • Marcel Levi

    Marcel Levi is internist, voorzitter van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en hoogleraar geneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Arts M&G n.p., Raalte

    Hulde voor deze column. Marcel Levi is mooie ambassadeur van doen of laten. Mooi voorbeeld dat het in gezondheidszorg op aantal plaatsen best tandje minder kan. Mooi tegengeluid van alle geluiden over tekorten, wachtlijsten, geldgebrek, etc.
    Hoorde ...gisteren toevallig dat in CAO zkf of UMC’s een reiskostenvergoeding van o,o5 CT per km is opgenomen. Is dit echt waar ??

  • Psychiater, THESINGE

    Ik hoor de laatste tijd heel vaak vit.D tekort. Verder geen klachten, maar het is moeilijk aan de verleiding te ontsnappen suppletie te geven. Sterker nog. Ik gebruik het zelf. Ook vit.D. tekort (?) ontdekt bij routinescreening.

  • C.D. Spencer-van den Braken

    huisarts

    Wat een prachtig woord: electrolytenextase! Ik ga het gebruiken op mijn mededelingenbord in de wachtkamer. Hopelijk reduceert dat het aantal verzoeken van patienten om hun magnesium en zink bepaald te kijgen.

  • S. de Groot

    Huisarts niet praktiserend, Eelderwolde

    @van der Pol,
    Geen vragenlijsten, geen lichamelijk onderzoek, geen autobiografie, maar wel drie keer de rechtbank met een rechter die uitsluitend afging op 1 psychiater. Wel tunnelvisie.
    Resultaat: 4 maanden dwangopname en 5 maanden RM en dwangmedi...catie, een nachtmerrie, vooral als het onterecht is.

  • H. van der Pol

    psychiater, Heerenveen

    Fijne column!
    Laten we als dokter blijven werken volgens het aloude adagium: behandeling op basis van anamnese en gericht onderzoek. In de psychiatrie is het helaas ook steeds meer usance om de patiënt aan een batterij vragenlijsten bloot te stelle...n nog voordat er überhaupt een gesprek heeft plaatsgevonden...

  • Chirurg, Ermelo

    Haha Marcel mij uit het hart gegrepen
    Ga zo door 👌

  • J.M. Keppel Hesselink

    pijnarts, Bosch en Duin

    YESSSSS keigoede column!!

    Vanuit klachten naar diagnose en interpretatie, een oeroude dokterswijsheid die ondergesneeuwd is de run om lab. waarden te normaliseren.

    Al in de jaren 70 is de individuele scheikundige fysiologie uitgevonden, waarbij ...duidelijk werd dat elk individu zijn eigen fysiologische interne milieu heeft en behoudt via de eigen homeostatische mechanismen. Zelfs als de outliners gewoon exponenten zijn van de Gausse curve, zijn er dus 10-20 % van alle patienten met 'afwijkende' waarden, die voor het individu niet afwijkend zijn. Deze waarden zijn uitingen van de individuele homeostatische mechanismen. Om die waarden daarna volgens de norm te corrigeren levert niet alleen niets op, zoals amice Marcel zo duidelijk aangeeft, het kan zelfs schadelijk zijn. Of op zijn best totaal geen nut hebben. Het kost echter wel wat. Fijn dat dit zo strak op een rijtje gezet wordt!

    Deze column zou aan het begin van elk leerboek interne geneeskunde opgenomen moeten worden....

    [Reactie gewijzigd door Keppel Hesselink, Jan op 27-10-2021 19:22]

  • S. de Groot

    Huisarts, niet praktiserend, Eelderwolde

    Tja Marcel, voorkom verspilling, elk prikje een naaldje, slecht voor het milieu en dus het klimaat. Maar toch…..een broer van mijn zwager moest opgenomen worden om beenmerg af te staan voo diezelfde zwager. Hij zag als cardiologisch assistent een lev...ensbedreigende situatie ontstaan op het cardiogram naast zijn bed. Het was nog niet zo gemakkelijk om de verzorgenden te overtuigen van de ernst. Uiteindelijk bleek een zeer afwijkend magnesiumgehalte de boosdoener. Zeldzaamheden blijven altijd voorkomen in medische praktijk. Dat is maar goed ook om ons scherp te houden.

    • J.M. Keppel Hesselink

      pijnarts, Bosch en Duin

      Ik geloof dat collega de Groot met zijn reactie precies duidelijk maakt waarom wij dokters in het algemeen zo ongefocussed van alles en nog wat willen weten van het bloedbeeld en de chemie. Je zou maar eens iets zeldzaams over het hoofd zien (laag m...agnesium). Maar om dan reflexmatig overal magnesium te bepalen is een resultaat van een breinkortsluiting. Het voorbeeld van collega de Groot zou juist moeten illustreren dat je alleen bij pathologie die daarom vraagt (raar ECG) dan gericht maar het magnesium gaat kijken! Vandaar deze kanttekening bij zijn..."Maar toch"...

      [Reactie gewijzigd door Keppel Hesselink, Jan op 27-10-2021 19:22]

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.