Was het nou positief of negatief?

‘Positief.’ ‘Huh, mam’, merkt mijn achtjarige dochter op, ‘positief is nu toch juist negatief?’ ‘Ja, lieverd, positief is in dit geval negatief. Niet fijn.’ Gek genoeg is in de geneeskunde een positieve uitslag vaak negatief voor de patiënt. En dat werkt verwarrend. Des te meer, omdat positief soms ook daadwerkelijk positief kan zijn.

‘Coronatest positief’ is negatief. ‘HER2-receptor positief’ is positief, want er zijn extra effectieve medicijnen tegen de borsttumor beschikbaar. ‘Hivpositief’ is negatief. ‘EBV IgG-positief’ is positief, want je hebt de ziekte van Pfeiffer ergens in het verleden al gehad en kunt er nu niet meer ziek van zijn.

Des te meer reden voor een heldere uitleg van de dokter. Ik merk dat ook als mijn oncologische patiënten hun testuitslagen in hun eigen patiëntendossier nog eens rustig nakijken. Vaak komt de klemtoon van een uitslag dan verkeerd te liggen. ‘Maar wat is eosinofiel cytoplasma? Is dat ernstig?’ ‘Uh, nee, dat is slechts een onderdeel van de pathologische beschrijving van een melanoommetastase. En ja, dat is wel ernstig.’

‘Ik las net dat het een graad 1 tumor is, dus dat is minder erg dan graad 3, lijkt me. Dus een gunstiger stadium nog?’ ‘Nou, gek genoeg is de graad van de tumor op de driepuntsschaal inderdaad de laagste graad, maar helaas is het stadium wel 3 (dus ernstiger), omdat er meerdere lymfeklieren zijn met uitzaaiingen.’

Verwarrend. Uitleg is belangrijk. Goede uitleg. Ik hoor mezelf worstelen tijdens het college: ‘Nou, de reden dat we die test niet vaak uitvoeren is omdat het aantal foutpositieve uitslagen hoog is. Of ik bedoel, het aantal foutnegatieve. Uh, wacht, ik bedoel, het aantal mensen dat ten onrechte denkt dat ze de ziekte niet hebben, dus uh, foutnegatief. Ja, negatief bedoel ik.’ 

Als er geen goede duiding volgt op een positieve uitslag kan dat negatieve gevolgen hebben. Zo zei een vriendinnetje waar ik laatst thuis op koffievisite was heel blij dat haar coronatest positief was. ‘Wát zeg je?’ ‘Of was die nou negatief. Wacht even, nog een keer kijken, hoe zat het nou?’

Zullen we anders proberen het jargon positief/negatief zo veel mogelijk te vermijden en direct overgaan tot de betekenis van de uitslag om negatieve (corona)verrassingen te voorkomen?