Niet winnen maakt je nog geen verliezer

Maligniteit, kwaadaardigheid, kanker, de ziekte met de grote K. Allemaal termen voor hetzelfde. Het is een veelvoorkomende hulpvraag in mijn spreekkamer. Soms heel direct: ‘Het is toch geen kanker?’ Soms moet je iets dieper graven: ‘Het is toch niks ernstigs?’ Ten onrechte wordt ook wel eens het woord ‘tumor’ gebruikt. Maar vanuit het potjeslatijn vertaald betekent deze term enkel ‘zwelling’. Noch goedaardig noch kwaadaardig. Dat neemt niet weg dat het leeft onder patiënten. Zowel uit eerste hand als via familie. Er is dan ook bijna geen mens die niet direct of indirect ooit met kanker te maken krijgt.

Kanker heeft niet alleen invloed op lichaam, maar zeker ook op de geest. Dat begint al ruim voor de definitieve diagnose. Soms zie je het van mijlenver aankomen. Nachtzweten, afvallen, bloed op plekken waar het niet hoort. En soms komt het als donderslag bij heldere hemel. Jong, energiek, maar een aanhoudend griepje. Of toevallig uit een bevolkingsonderzoek. Naast de patiënt zelf, brengt het vaak eveneens familieleden naar het spreekuur: ‘Ik zou toch niet ook…?’ Of vanwege de psychische belasting die het met zich meebrengt om ‘familie van’ te zijn.

Iedere patiënt brengt weer een soort verdriet met zich mee. De behandeling is niet in mijn handen. Ik ben vooral aanwezig in het voor- en/of het na- of het eindtraject. Het is intensieve (familie)zorg, maar wel mooi en dankbaar. Ik kan niet omschrijven hoe het voor de patiënt of voor ‘de familie van’ moet voelen. Ik kan slechts mijn best doen om me zo goed mogelijk te verplaatsen en van hieruit naar eer en geweten medisch en betrokken te handelen.

Wat ik echter niet begrijp is dat men spreekt over ‘verliezers’. En aan de andere kant begrijp ik niet dat men erover struikelt als er wordt gesproken van een ‘verloren strijd’. Vreemd, en vol contradictie. Vanaf de medische zijlijn zie ik patiënten en hun familieleden immers strijden. Ze ondergaan de rollercoaster en de onzekerheid in het diagnostisch traject. Ze incasseren de diagnose. Ondergaan een behandeling met vaak bijbehorende (nare) bijwerkingen. Of ze komen in het reine met de diagnose en accepteren het einde van het leven. Maar links- of rechtsom zie ik strijders. Een vader van twee jonge kinderen. Een mantelzorger van haar man. Een schoolgaande met een toekomst voor zich. Ik zie helaas alle voorbeelden in mijn spreekkamer. De meesten willen de ziekte ‘overwinnen’. Dat is echter niet voor iedereen weggelegd. Maar de ziekte niet overwinnen, maakt de betrokkene nog geen verliezer. Het is het leven. Verliezen doen we allemaal ooit een keer.

In die zin is het een eerlijke ziekte die geen onderscheid maakt. Jong, oud, gezond, ongezond, man, vrouw. Niemand is volkomen vrij van een a-priorikans op kanker. Des te oneerlijker voelt soms de uitkomst. Maar ik spreek nooit of te nimmer over verliezers. Daartegenover spreek ik wel over een verloren strijd. Wat taalkundig een groot verschil maakt. Een ieder die vanaf de (medische) zijlijn mag meekijken kan dit beamen. Helaas kun je soms nóg zo je stinkende best doen, maar dan is de uitdager sterker dan jijzelf. Een verlies maakt je nog geen verliezer. Hopelijk maakt dat het verdriet iets draaglijker, want verdrietig blijft het telkens weer.