Het gele strand
4 reactiesHij had praktisch zijn hele werkzame leven in Griekenland doorgebracht, waar hij op het juiste moment in de zeer luxueuze zeiljachten was gestapt. Hij ontwierp, verkocht en verhuurde ze en organiseerde extravagante zeiltochten voor de ‘very rich’. Economisch gezien ging het, om maar in de terminologie te blijven, voor de wind.
Toen zijn toenemende kortademigheid bleek te berusten op een agressieve vorm van longfibrose waarvoor geen behandeling mogelijk was, huurde hij een groot gemeubileerd huis in zijn geboortestad. ‘Waar ik geboren ben, wil ik sterven.’ Hij noemde beestjes graag bij de naam, bleek ook later.
Ik mocht hem meteen, deze boeiende man die een wild en avontuurlijk leven had geleid, waarover hij met smaak vertelde. Zijn vele relaties, contacten met de jetset (inclusief smeuïge details, met naam en toenaam), maar ook de winst- en verliesrekening van zijn leven, het kwam in willekeurige volgorde allemaal voorbij, alsof hij de balans wilde opmaken. ‘Ik heb er lekker op los geleefd’, concludeerde hij tevreden. Zelf vond ik dat een veel te platte samenvatting van een rijk leven.
Toen de longfibrose steeds nadrukkelijker aanschoof bij onze gesprekken, vroeg ik hem of hij bang was voor de dood. Hij vertelde dat hij ooit had meegedaan aan een prestigieuze zeilrace. In een vliegende storm was hij overboord geslagen. Door het man overboard-protocol strikt te volgen had de bemanning met gevaar voor eigen leven en veel geluk hem – meer dood dan levend – uit het kolkende water gered. Hij kon zich van dit alles niets meer herinneren, behalve dit: hij was aangespoeld op een geel strand, zo intens geel, het was onbeschrijfelijk. Ook de geuren en de geluiden, het was het paradijs ver voorbij. Hij was met grote tegenzin teruggegaan. Of hij bang was voor de dood? ‘Nee’, zei hij terwijl hij me met een glimlach aankeek, ‘ik weet waar ik heen ga’.
In een van onze laatste gesprekken moest hij me dringend iets vragen, namens zijn Griekse vrienden, van wie ik er een aantal had ontmoet. Ze vroegen hoeveel geld er in de envelop moest, zodat er toch behandeling voor hun vriend mogelijk was. Eerst lagen we allebei in een deuk en later, toen we een glas retsina dronken op de gezondheid van zijn trouwe vrienden, raakte hij zichtbaar ontroerd. Ik zal het nooit vergeten.
Hij ging snel achteruit en raakte meer en meer uitgeput. Als ik hem vroeg of het nog een beetje vol te houden was, fluisterde hij: ‘komt goed’. Volgens mij kon hij de zachte branding al horen. En het kwam goed. Op een zelfgekozen moment is hij rustig overboord gestapt en aangespoeld op zijn gele strand, om niet meer terug te keren.
A.C. Hoving-Magendans
gepensioneerd huisarts, Aldtsjerk
genoten van alle verhalen, vele zo herkenbaar.
M.D. Oosterhoff
psychiater, THESINGE
Een mooi blog als debuut.
Wat me intrigeert is waarom onder een pseudoniem? En deze patiënt woonde in zijn geboortestad, dus in Griekenland. Is de blogger daar huisarts?
J.M. Keppel Hesselink
pijnarts, Bosch en Duin
Even een moeilijke aspect rond dit verhaal. Niet dat ik het antwoord heb. Het is een fantastisch verhaal natuurlijk, dat van dat gele strand.
In Nederland hebben we een gepensioneerde cardioloog die veel van dit soort verhalen verzamelde, en in b...epaalde kringen worden die verhalen gezien als bewijs voor het hiernamaals. Als vele mensen tijdens een bijna-dood-ervaring gele stranden en heftige kleuren zien, met aura-effecten etc, wordt dat graag geïnterpreteerd als bewijs dat er na de dood 'iets' is. Velen ontlenen veel steun aan het idee dat er 'iets' is.
Neurofysiologen zien dat allemaal iets anders, en ik zal niet te diep ingaan in de activatie van de visuele cortex bij ischemie, als men begrijpt wat ik bedoel. Net zoals het geloof in homeopathie bij mensen een groter placebo-effect induceert, induceert het weten dat er 'iets' is rust tijdens het sterven.
Als we onze wetenschappelijke gewoon volgen, moeten we het verhaal van die cardioloog naar het land der fabeltjes verwijzen. De vraag is natuurlijk ook of het jezelf zand in de ogen strooien met geloof dat er na de dood 'iets' is je niet de mogelijkheid ontneemt om het leven in zijn volheid te leven. Er zijn zelfs mensen die menen dat ze in een volgend leven wel weer de kans krijgen om de zaken recht te trekken.
Ik weet het ook niet, maar het is een fascinerend probleem. En het heeft ook iets te maken met het maximaliseren van het placebo effect. Met niet werkzame behandelingen.
H. van der Pol
psychiater, Heerenveen
Het terug willen brengen van een fenomeen tot een gebeurtenis op een 'lager' niveau, in dit geval een zeer indringende gebeurtenis tot ischemie van de occipitale cortex, heet reductionisme en is meer een levensovertuiging dan een vaststaand feit. Ove...r het lichaam-geestvraagstuk valt heel veel te zeggen, maar duidelijk is dat het niet is opgelost. En zal ook niet 'wetenschappelijk' worden opgelost maar behoeft een diepgaand filosofisch en existentieel onderzoek. Het is geen raadsel dat opgelost kan worden maar een mysterie dat geleefd moet worden, om een bekend mysticus te parafraseren. Wat wordt bedoeld met geest, wat wordt bedoeld met materie? Ik denk dat het primaat van het bewustzijn nog lang geen verloren zaak is. Nog nergens is ook maar een begin van een verklaring gemaakt van hoe bewustzijn uit materie kan ontspringen, Daniel Dennett's niet aflatende pogingen ten spijt. Het 'hard problem of consciousness' staat nog immer als een enorme olifant in de neurofysiologische kamer. Materie is een concept in onze geest, geen hard gegeven 'in de buitenwereld'. Oftewel: hoed u voor stellige uitspraken als het over zaken als bewustzijn, eindigheid en dood gaat, de huidige reductionistische kaders konden wel eens schromelijk tekort schieten.