En wat bent u van elkaar?

Ik trap er niet meer in. Aannames. Aannemen dat een man en vrouw die samen op je spreekuur komen wel echtgenoten zullen zijn. Of dat een vrouw en een vrouw vast zussen of vriendinnen zijn. ‘En u bent een vriendin?’ ‘Nee, ik ben haar partner.’ ‘Zoals ik net al zei tegen uw kleindochter…’ ‘U bedoelt mijn vriendin?’

Regelmatig leidde dit soort taferelen tot schaamrood op mijn kaken. Hoe vaak heb ik er wel niet naast gezeten? Kleinkind in plaats van zoon, tolk in plaats van zus, vader in plaats van echtgenoot, bezorgde buurman in plaats van broer.

Soms zie je een combinatie ook echt niet aankomen. Dus ik brand me er het liefst niet meer aan. Te vaak stamelen om het proberen recht te breien. Een onnodige achterstand creëren die moeilijk in te halen is. Ik vraag tegenwoordig dus maar: ‘En wat bent u van elkaar?’ Een beetje een rare zin, maar het dekt de lading wel. Mensen kunnen in alle vrijheid de samenstelling van hun gezelschap toelichten. En dat geeft mij een extra kapstokje om de patiënt aan op te hangen.

Kapstokjes, kleine geheugensteuntjes om met luttele woorden het hele patiëntenverhaal te kunnen reproduceren. Mijn standaardanamnesevraag die volgt op ‘en u bent van elkaar?’ is: ‘En wat doet u zoal in het dagelijks leven?’

Ook die brede vraag levert de meest verrassende antwoorden op. Van jonge mensen krijg ik meestal hun baan of studie te horen. Van wat oudere mensen de meest uiteenlopende hobby’s en bezigheden. Van tuinieren, tennissen, koken, pianospelen en het verzamelen van bijzondere objecten, tot het maken van excentrieke reizen, mooie mantelzorgtaken, vrijwilligerswerk en activiteiten waarvan ik tot dan toe het bestaan niet kende. Mensen vertellen vaak vol enthousiasme over wat hun bezighoudt. En met een beetje doorvragen is elk verhaal uniek. Zo leer ik elk spreekuur weer wat bij, krijg ik een inkijkje in de persoon achter de patiënt (wat essentieel is in het behandeltraject) en heb ik mijn ‘kapstokje’ om de patiënt mee te onthouden.

Het helpt me ook in de communicatie met onze verpleegkundig specialist. Dan noemt ze eerst een naam van de patiënt, ziet mij diep graven in mijn geheugen en zegt dan: ‘Je weet wel, die van dat pottenbakken!’ Of: Tinder, Nepalreis, motorclub, beeldhouwster, dj, zweefvlieger, Bonsaiboompjes, tatoeëerder, zij met die tolk, hij die graag tuiniert met zijn kleindochter enzovoort.’

‘O, die’, en ik zie de patiënt en het hele verhaal erbij direct voor me.

Het kost wat extra consulttijd en soms wat boze blikken van nieuwe patiënten in de wachtkamer die mij nog niet kennen, maar als ze eenmaal in mijn spreekkamer zijn geweest en vrijuit hebben gesproken over wat ze graag doen in hun leven met hun naaste ernaast, wordt daarna het uitlopen van mijn spreekuur me vaak wel vergeven en zijn we gestart met het opbouwen van een mooie band (tevens ‘kapstokje’).