Dringend gezocht: masterplan voor bottlenecks in de zorg

‘En, kunnen jullie de operatieachterstanden na corona een beetje inhalen?’ ‘Nou nee, eerlijk gezegd niet. Ik zou wel willen, genoeg chirurgen en patiënten, maar te weinig ok-tijd.’ De coassistent die me assisteert kijkt verbaasd op. Ik opereer vandaag in weer een ander ziekenhuis waar ik een ok-gaatje kreeg om volgens het ‘juiste zorg op de juiste plek’-principe een lang wachtende patiënt met klachten te opereren.

Zowel patiënt als ik wonen niet in de buurt van dit ziekenhuis: juiste plek? Of bedoelen ze met juiste plek: het ziekenhuis waar überhaupt een plekje is? Voor mij is het één van de vier ziekenhuizen (vijf locaties) waar ik opereer, bedenk ik me, terwijl ik constateer dat hier geen 2.0 PDS hechtdraadjes zijn en er niet twee chirurgische pincetten in het basisnet zitten.

Er is altijd wel een bottleneck in de zorgketen: soms het te kleine aantal ok-assistenten of anesthesiemedewerkers, dan weer het tekort aan bedden en verplegend personeel. Er is altijd wel ergens een zwakke schakel waar de productieketen breekt. Daar zie ik geen verandering in, laat staan verbetering, de afgelopen 25 jaar. Met al het verloren geld van dien. Want ergens in die keten staan werknemers ‘duimen te draaien’, dus oneigenlijke, andere taken te doen zoals het magazijn opruimen of protocollen op alfabetische volgorde zetten. Dan zou je als rechtgeaard bedrijfskundige toch zeggen: verplaats de poppetjes dan naar waar de nood het hoogst is. Maar zo werkt het niet in deze gespecialiseerde zorgomgeving waar de generalisten (in elke laag) hebben plaatsgemaakt voor (super)specialisten. Poppetjes zijn matig inwisselbaar. Daarin hebben we onszelf klemgezet. En gedeeltelijk is dat te begrijpen: ik heb ook ruim tien jaar geleden voor het laatst een heupfractuur geopereerd. Dat laat ik nu graag aan anderen over.

Toch blijft het fascinerend en triest tegelijkertijd: je ziet het geld wegstromen terwijl de wachtlijsten oplopen en er genoeg bereidwilligheid is van het zorgpersoneel. Kan dat nou niet anders?

Met magische wondermiddelen als regio-samenwerking en ‘de juiste zorg op de juiste plek’ proberen we wel wat op te lappen, maar dat zet geen zoden aan de dijk met onze niet-muur-overstijgende patiëntendossiers, starre arbeidscontracten en winst-concurrentie-productieplafond-bedrijfsmodellen.

Er is behoefte aan een groot masterplan waar met een helder nationaal overzicht goed wordt gekeken naar waar voor welke patiënten(groepen) behoefte is op welk moment: een groot ‘Operations Control Center’ zoals op Schiphol of bij ProRail. En zo’n center regelt het dan niet alleen voor het huidige moment, maar zal ook een masterbrein moeten hebben met een visie over meer jaren die toekomstbestendig is.

In de coronatijd hebben we even een klein doorkijkje gehad naar centrale regie en wat dat kan doen voor de capaciteit. Ook daar was allerhande Poolse-landdagcommentaar op, maar het was een stap in de richting van een efficiënter werkend zorglandschap. Een soort fata morgana die samen met de mondkapjes in de goot is beland.

Wie gaat nou eindelijk eens deze hele grote handschoen (die verder reikt dan alleen acute-zorgcentralisatie) oppakken en wie durft tegen de heilige (zieken)huisjes te schoppen om echt aan de slag te gaan met de bottlenecks in de zorg?