De dood staat hier heel dicht bij het leven

Het was 30 graden in Amsterdam toen ik vertrok. Nu, maanden later, is de temperatuur hier in India onveranderd. Nog elke dag waad ik me door de warme, vochtige deken op weg naar het ziekenhuis.

De tijd lijkt hier stil te staan, dag en nacht lijken niet te bestaan. De hemel verkleurt, maar het ziekenhuiswezen gaat onveranderd door. Alle handelingen plakken aan elkaar als een eindeloze kleffe zomerdag. En de ene zomerdag gaat naadloos over in de volgende: werken, eten, slapen, eten, werken, slapen. Een monomaan ritme met weinig variatie. Ei, groente, rijst. Rijst, ei, groenten. Spoedkeizersnede, aangeboren afwijking, doodgeboren kind.

Als ik mijn echokop ter hoogte van het babyhartje hou, zie ik al gauw dat er niks meer beweegt. Geen elektrische activiteit, geen flikkeringen op het beeld, geen geruststellend kloppend geluid voor moeder en dokter. Ik kijk om me heen om bevestiging te zoeken van mijn echobeeld bij een tweede dokter, maar ik draai het spreekuur alleen. Ik bel twee artsen, geen gehoor. Pas de derde neemt op. Ze komt naar mijn spreekkamer en bevestigt wat ik en moeder al weten. Het kindje is overleden en er is niks meer wat we kunnen doen. Ik word overvallen door een vlaag van verdriet: ik kan me alleen maar de pijn inbeelden van dit verlies. Moeder staart afwezig de leegte in. Mijn collega reageert kortaf. We regelen de opname en nodige behandeling en dat is het dan. Er wordt niet meer over gepraat.

Keizersnede, zwangerschapsvergiftiging, te kleine baby.

In mijn eerste weken schrik ik steeds als mijn echokop boven een stilstaand babyhartje stokt. Inmiddels verbaast het me niet meer. In sommige gevallen verwacht ik niet eens een hartslag meer. Als moeders worden doorverwezen vanuit een ander centrum met ‘obstructed labor’, weet ik niet hoe lang de bevalling al gaande is en is er weinig hoop op een gezond kind. Elke verloskamerdienst is er wel een kindje dat dood geboren wordt. Soms omdat de bevalling veel te vroeg op gang kwam, soms omdat het kindje aangeboren afwijkingen heeft die niet vooraf zijn vastgesteld, maar vaak weten we niet wat er speelt. Naar een antwoord wordt niet gevraagd of gezocht. Er wordt hier meer geaccepteerd dat de dood nu eenmaal heel dicht bij het leven staat. Maar ruimte voor rituelen ontbreekt. Er wordt geen afscheid genomen, want dat zou te traumatisch zijn. Het kindje wordt weggehaald en verdwijnt. Alsof het er nooit is geweest. Moeder gaat naar huis en ik ga door met mijn dienst.

Keizersnede, vacuüm, levend geboren kind.