De pil veilig voor BRCA-dragers tot 25 jaar

Vrouwen met een BRCA1- of BRCA2-mutatie hebben een sterk verhoogd risico op zowel borst- als eierstokkanker. Onduidelijk was tot nu toe of ze de anticonceptiepil kunnen gebruiken, omdat die het risico op borstkanker verhoogt, maar het risico op eierstokkanker verlaagt. Onderzoekers Lieske Schrijver en Matti Rookus van het Antoni van Leeuwenhoek en hun team zochten het uit en publiceerden erover in Journal of the National Cancer Institute.

De auteurs concluderen dat, terwijl pilgebruik bij BRCA-mutatiedragers aanvankelijk het risico op kanker van borst, eierstok en endometrium samen verhoogt, dit het levenslange kankerrisico sterk verlaagt. Maar als vrouwen preventief hun eierstokken laten verwijderen en menopauzale hormoontherapie gebruiken, lijkt dit het langetermijnvoordeel van pilgebruik teniet te doen. ‘Het verschil tussen de pilgebruikers en niet-gebruikers was het aantal vrouwen dat door pilgebruik borstkanker zou krijgen of bij wie juist eierstok- of baarmoederkanker zou worden voorkómen. Door op elke leeftijd deze “netto” pileffecten van de drie tumoren bij elkaar op te tellen, berekenden we of pilgebruik naar verwachting tot een toename of juist tot een afname van het kankerrisico zou leiden’, aldus eerste auteur Lieske Schrijver.

De pil verhoogt het risico op borstkanker met een kwart en verlaagt het risico op eierstok- en baarmoederkanker met de helft. Nadat vrouwen zijn gestopt met de anticonceptiepil, neemt het verhoogde borstkankerrisico in tien jaar weer langzaam af, terwijl het verlaagde risico op eierstok- en baarmoederkanker langdurig aanhoudt. Op de lange termijn is het effect van pilgebruik gunstig, omdat het leidt tot minder kanker in vergelijking met de groep die ‘de pil’ niet gebruikt.

Familiegeschiedenis

Vrouwen tot 25 jaar met een BRCA1- of BRCA2-mutatie kunnen ‘de pil’ veilig gebruiken, die heeft dan weinig invloed op het kankerrisico. Na het 25ste jaar hebben vrouwen met BRCA een licht verhoogd kankerrisico tijdens of direct volgend op het pilgebruik, dus op de korte termijn. ‘Dat komt doordat pilgebruik dan tot wat meer borstkanker leidt, terwijl eierstok- en baarmoederkanker in die levensfase nog weinig voorkomen’, zegt Schrijver. ‘Tien jaar pilgebruik van 20-30 jaar leidt bij één op de vijftig tot honderdvijftig vrouwen met een BRCA1- of BRCA2-mutatie tot kanker, vóórdat de bescherming tegen kanker in de loop van het leven gaat optreden’, aldus Schrijver. In de praktijk betekent dit dat vrouwen met BRCA moeten afwegen of ze het verhoogde kankerrisico op de korte termijn acceptabel vinden, met de voordelen van pilgebruik en het hoge kankerrisico dat ze toch al hebben, of dat ze het extra risico willen voorkomen met niet-hormonale anticonceptie, zoals condooms. ‘Vrouwen zullen bij die beslissingen hun familiegeschiedenis laten meewegen. In sommige families komt borstkanker meer voor, bij andere juist eierstokkanker. Ook persoonlijke ervaringen spelen een rol. Als je hebt gezien dat borstkanker op je eigen moeder veel impact heeft gehad, maak je misschien andere keuzes dan wanneer je moeder goed is genezen van borstkanker’, zegt Schrijver.

Preventief verwijderen

De meeste vrouwen met een BRCA-mutatie laten hun eierstokken en eileiders uit voorzorg verwijderen, omdat vroege opsporing niet mogelijk is. ‘Naarmate de preventieve operatie effectiever is, wordt effect van het voorafgaande pilgebruik ongunstiger, doordat pilgebruik nog steeds tot meer borstkanker leidt, terwijl er weinig eierstokkanker meer valt te voorkómen’, aldus Schrijver. Gebruik van hormoonvervangers na de operatie verhogen het kankerrisico al binnen vijf  jaar. Maar als vrouwen met BRCA ervoor kiezen om preventief hun borsten te laten verwijderen, hebben ze een laag borstkankerrisico en geen verhoogde kankerrisico’s meer door pilgebruik of hormoonvervangende therapie.