Buiktyfusuitbraak noodopvangboot kwam door versleten scheidingswand drink- en rioolwater

De grote buiktyfusuitbraak vorig jaar op een noodopvangboot voor asielzoekers kwam door een poreus geworden metalen afscheiding tussen de drink- en afvalwatertank. Dat blijkt uit onderzoeksresultaten van GGD Kennemerland, Streeklab Haarlem en het RIVM.

72 gevallen met buiktyfus deden zich in april 2022 voor op een tijdelijke noodopvanglocatie in Haarlem. Zowel asielzoekers als personeel raakten besmet. Uiteindelijk werden 25 mensen in het ziekenhuis opgenomen. Dat blijkt uit onderzoekersresultaten die de GGD Kennemerland, Streeklab Haarlem en het RIVM publiceerden in een abstract voorafgaand aan een congres: 33rd European Congress of Clinical Microbiology & Infectious Diseases.

Drinkwateronderzoek

‘We kregen meldingen van patiënten met tyfus die opgenomen waren bij ons in het Spaarne Gasthuis’, zegt arts-microbioloog Jan Sinnige van Streeklab Haarlem en coauteur. Buiktyfus is een meldingsplichtige infectieziekte. ‘Toen zijn we met de GGD Kennemerland gaan kijken op het schip waar de patiënten voor de opname verbleven.’ Het betrof een oud cruiseschip dat tot noodopvanglocatie voor asielzoekers was omgetoverd. ‘We hebben veel gesampled, zoals de voedselvoorraad, de keuken, wc’s en drinkwatertanks.’ Dat laatste is bijzonder. Normaal gesproken testen ziekenhuislaboratoria geen watersamples. ‘We zijn gespecialiseerd in het testen van legionella in drinkwater. Dus in ons laboratorium hebben we de apparatuur om drinkwater te testen.’

Corrosie

In de watertanks vonden ze de bacterie Salmonella enterica Typhi. Nader onderzoek van de drinkwatertanks op het schip onthulde de oorzaak. ‘In deze oude schepen blijkt dat de drinkwatertank en vuilwatertank tegen elkaar aan liggen met alleen één metalen plaat ertussen en die was gecorrodeerd.’ Door de poreuze metalen plaat vond vermenging van drink en -rioolwater plaats en dat leidde tot een van de grootste buiktyfusuitbraken in Nederland sinds jaren. Volgens het Infectieziektebulletin van het RIVM stond in week 48 van 2022 de teller al op 94 gevallen van buiktyfus in Nederland. In week 48 van 2021 waren dat slechts 12 gevallen.

Antibiotica

Besmetting van buiktyfus komt meestal door verontreinigd water of voedsel. Nadat de uitbraak op het schip was vastgesteld, is iedereen elders ondergebracht. De positief geteste mensen zijn behandeld met antibiotica, zoals ciprofloxacine. Met behandeling is de kans de sterfte minder dan 1 procent, terwijl de besmetting zonder behandeling in 10 tot 25 procent van de gevallen dodelijk verloopt door complicaties zoals bloedingen of perforaties, aldus de RIVM-richtlijn Buiktyfus.

Bron-en contactonderzoek

Het bron- en contactonderzoek was niet eenvoudig. ‘Alle asielzoekers waren onder behandeling bij dezelfde arts, maar de besmette personeelsleden gingen naar hun eigen huisarts. Hoe spoor je een kok op die een week voor de uitbraak op het schip werkte en daarna niet meer?’ Zelfs in Vietnam is een besmet persoon opgespoord die aan deze uitbraak kon worden gelinkt, zegt Sinnige. ‘Dat is de verste patiënt die we hebben getraceerd.’ Ongeveer 1 tot 4 procent blijft chronisch drager. ‘Soms is het lastig om weg te krijgen, dus je moet mensen een tijd in beeld houden’, zegt Sinnige.