Waarom de griep Nederland overvalt
2 reactiesDe impact van de huidige griepepidemie is groter dan in eerdere jaren. Ziekenhuizen kunnen de toestroom van patiënten deze winter nauwelijks aan, waardoor electieve opnames moeten worden uitgesteld. Ook in het Amphia ziekenhuis in Breda is de nood hoog.
Prof. dr. Jan Kluytmans, arts-microbioloog en epidemioloog, twitterde een overzicht van het aantal griepopnames in zijn ziekenhuis van de afgelopen negen weken. Die getallen liggen beduidend hoger dan de piek in voorgaande jaren. ‘Nog nooit zoiets gezien’, twitterde hij.
Vanaf week 7 is het totaal aantal geregistreerde influenza-infecties in zijn ziekenhuis tweemaal hoger dan de piek in voorafgaande jaren. En het aandeel van influenzavirus type B is dit jaar zelfs hoger dan type A. Zijn verwachting is dat deze trend in week 10 doorzet. Kluytmans: ‘Variant B zien we ieder jaar wel, vooral in de tweede helft van het seizoen, maar in heel kleine aantallen. Ze zouden in deze grafiek eigenlijk niet of nauwelijks zichtbaar moeten zijn.’
Voor een landelijk beeld moet je bij het National Influenza Centrum (NIC) van het Erasmus MC zijn dat in het griepseizoen elke week een influenza-nieuwsbrief uitbrengt met daarin een overzicht gebaseerd op een langjarig surveillancesysteem onder huisartsen (Nivel)(zie figuur). Bij het ter perse gaan van dit nummer was de meest recente peiling van 8 maart. Die laat zien dat 16,2 van de 10.000 mensen nu een influenzavirusinfectie heeft; ongeveer driekwart daarvan wordt veroorzaakt door het influenzavirus type B. Viroloog prof. dr. Ron Fouchier (Erasmus MC): ‘De getallen zijn hoog, maar niet uitzonderlijk hoog’. De epidemieën van de laatste vier seizoenen liggen over elkaar heen, aldus Fouchier: ’Voor de Kerst zie je een langzame toename totdat de mensen vakantie krijgen, maar vanaf januari gaat iedereen weer naar school of werk en dan loopt het weer op, met een piek rond februari en maart.’
Dat zorginstellingen niettemin met de handen in het haar zitten wijt hij aan ‘de bezuinigingen in de zorg’. ‘De personele bezetting op de ic en bij de ambulancediensten heeft een minimum bereikt. Ik constateer dat al een paar jaar en ik heb hier contact over gehad met planners van ic’s en van de hulpdiensten. Zij zijn het met me eens: bij de afnemende bezetting leidt een griepgolf tot problemen.’ Kluytmans herkent die capaciteitsproblemen, maar wijst erop dat ‘de toestroom van patiënten in alle ziekenhuizen veel groter is dan in andere jaren.’ Andere landen – hij noemt België, Duitsland, Denemarken en Canada – kampen volgens hem met soortgelijke problemen.
Fouchier beaamt dat elders, met name in Australië, Amerika en Canada, ook sprake was van een ernstige epidemie, maar zegt dat die werd veroorzaakt door het type A/H3N2.
Probleem is ook dat dit jaar het influenzavaccin in onze contreien suboptimaal is voor de influenza B-variant. Fouchier: ‘Ieder jaar moet de WHO een beetje “gokken” welke B-variant het zal worden. En dit jaar hebben ze voor Europa verkeerd gegokt. Dit gokken is geen kwestie van een muntje opgooien, want de kans dat ze het goed doen is groter dan 50 procent.’ Er is, ondanks die mismatch, nog wel enige bescherming: ‘De effectiviteit van het vaccin ten aanzien van het B-virus ligt voor Europa toch nog tussen de 40 en 50 procent.’ Vooralsnog zijn er geen aanwijzingen dat er iets bijzonders aan de hand is met het B-virus, meent Fouchier.
Een quadrivalent vaccin was welkom geweest, meent hij. In veel landen is dat inmiddels ook gebruikelijk: ‘In Nederland zitten we nog vast aan een contract met de producent van het trivalente vaccin. Over 2 jaar zijn we daarvan af, maar hopelijk sneller.’
Aantallen door peilstationhuisartsen geregistreerde patiënten met influenza-achtige ziektebeelden (IAZ) in 2014-2018 per week en per 10.000 inwoners (bron: Nivel). De stippellijn geeft de epidemische drempel weer.
Bron: figuur 2, Nieuwsbrief Influenza-Surveillance 2017-2018, 08-03-2018 JAARGANG 26, No 10 Pagina 1, www.erasmusmc.nl.
https://www.rivm.nl/Onderwerpen/G/Griep/Surveillance/Stand_van_zaken_griep
https://www.sciencealert.com/universal-flu-vaccine-funded-by-gv-clinical-trials
Lees meer over dit onderwerp in ons dossier griep:
Herman J.M. cools
emeritus hoogleraar verpleeghuisgeneeskunde, Den Haag
Influenza gedraagt zich al decennialang elke winter anders dan mensen verwachten. Tot tien jaar geleden werd je met influenza opgenomen in een ziekenhuis als thuisverpleging/behandeling niet meer kon. In 2007 kwam de Inspectie voor de Gezondheidszorg... over 'instandhouding tweedelijnszorg tijdens een grieppandemie' met oplossingen voor knelpunten inzake preventief professioneel gedrag, afweging tussen zorg in gezin en werk, en eerstelijns triage voor de beddencapaciteit in zieken- en verpleeghuizen. Deze oplossingen kunnen ieder jaar tijdens het griepseizoen worden geoefend met wat men geleerd heeft van het vorige griepseizoen.
Zo stond in de 'leidraad preventie en aanpak van Influenza in de ouderengeneeskunde' (Verenso 2009) dat het verpleeghuisvangnet een speciale verantwoordelijkheid heeft om hoogrisicopatiënten met een ongecompliceerd influenza-syndroom met spoed op te nemen als thuis onvoldoende verzorging kan worden gerealiseerd of in het ziekenhuis onvoldoende beddencapaciteit is. Wat leren ziekenhuizen en verpleeghuizen daarvan voor het komende griepseizoen?
Marchinus Hofkamp
kinderarts n.p., Apeldoorn
Ziekenhuisplanning en infectieziekten stroken niet met elkaar. In een episode waarin relatief veel mensen ziek worden zijn er én meer ziekenhuisbedden nodig én meer personeel. Bedden zijn deels nog te rekruteren door electieve opnames uit te stellen,... maar meer personeel is in een infectieperiode die ook het personeel treft lastig. En juist in het ziekenhuis met per definitie relatief veel virus-patiënten waart het virus nu eenmaal graag rond - een landelijk gegeven, zodat ook geen beroep gedaan kan worden op de personeels-pool van omliggende ziekenhuizen.
Qua personeelsbezetting dient er dus zo zuinig gepland te worden, dat in drukke tijden er nog juist voldoende mankracht is - rekening houdend met ziekte onder eigen personeel. Dit houdt ook in, dat buiten zulke topdrukte het personeel duidelijk wat meer 'ruimte' heeft - goed voor bijscholing, zaken weer op orde brengen e.d.
Een kinderafdeling is een afdeling met voortdurend zulke schommelingen, omdat infectieziekten op die leeftijd nu eenmaal veel vaker voorkomen. Een bezuinigingsmaatregel die wij (jaren geleden) te verduren kregen was: Het personeelsbestand werd teruggebracht tot wat nodig was voor de gemiddelde bezetting - Tsja, zoiets werkt dus niet en zorgt voor enorme spanningen.