NVVG-voorzitter: Overheid: bezint eer gij begint

Waarom wil de overheid alleen maar duurzaam volledig arbeidsongeschikten in de WAO? En dit, terwijl artsen bij herhaling hebben aangeven dat deze prognose alleen kan worden hard gemaakt voor een zeer kleine groep werknemers. In ieder geval veel kleiner dan de inschatting van het kabinet van 25.000 per jaar. Waarom wil het kabinet voor gedeeltelijk arbeidsongeschikten een geheel nieuw en duur stelsel ontwerpen (WGA) terwijl er geen goede onderbouw is voor het behalen van een beter reïntegratieresultaat dan via het huidige publieke bestel?

In mijn vorige column (MC 32-33/2004: 1279) heb ik vraagtekens gezet bij het revaliderende effect van de WGA. Nu wil ik de drie belangrijkste redenen van het kabinet voor een verdere aanpak van de WAO nog eens tegen het licht houden.

1. Vanwege de vergrijzing is het nodig om de economie draaiende te houden via een optimale arbeidsparticipatie van mensen met een handicap.

De arbeidsparticipatie van de beroepsbevolking tussen de 15 en 65 jaar steekt in Nederland gunstig af bij de ons omringende landen. Tellen we alle regelingen (WW, bijstand, ZW, WAO, VUT) bij elkaar op, dan heeft Nederland het laagste aantal niet-werkenden binnen Europa. Wat velen niet beseffen, is dat de WAO al sinds een aantal jaren eerder een reïntegratie-instrument voor mensen met een handicap is dan een afvloeiingsregeling voor oudere werknemers.Van alle WAO’ers met een volledige WAO-uitkering is de helft na vijf jaar geheel of gedeeltelijk hersteld. Van de gedeeltelijk arbeidsongeschikten heeft na twee jaar 66 procent  weer of nog steeds baan. Bijna de helft van alle personen met een WAO-uitkering werkt.

2. Nederland heeft meer arbeidsongeschikten dan de ons omringende landen.

Vanuit de kale cijfers gezien klopt dat. Echter, in Nederland zijn ambtenaren, jonge gehandicapten en zelfstandigen meegenomen in de cijfers waarvoor in het buitenland andere regelingen bestaan. Bovendien worden veel mensen met een handicap in het buitenland opgenomen in de bijstand, de WW of VUT-regelingen. In Duitsland bijvoorbeeld is een kwart van de Duitse werkelozen geregistreerd met een aantekening: ‘gesundheitlichen Einschrankungen’.

3. Het sociale stelsel moet ook in de toekomst betaalbaar blijven.

Wist u dat de financiële lasten van de arbeidsonge-schiktheidsuitkeringen als percentage van het bruto nationaal product al sinds 1983 continu dalen?

Door de al genomen maatregelen ter beperking van de WAO-instroom in combinatie met de uitwerking van de Wet Verbetering Poortwachter werd tussen 2001 en 2003 al miljarden minder aan WAO-gelden uitgegeven dan de inschatting was. Wist u dat de WAO-instroom ook in 2004 blijft dalen? Dat tussen nu en vijf jaar ruim 200.000 mensen door pensionering de WAO zullen verlaten? Dat daar vaak de ‘dure WAO’ers’ bij zitten met oude rechten en volledige uitkeringen.

Wist u dat Nederland in vergelijking met veel westerse landen allang geen verzorgingsstaat meer is? De totale uitgaven voor sociale zekerheid waren in 2002 21,5 procent van het bruto nationaal product. Dit is het laagst van alle onderzochte landen, zelfs lager dan van de Verenigde Staten (21,8%)! Wist u dat er een miljardenoverschot in een van de WAO-fondsen aanwezig is dat niet wordt gebruikt voor reïntegratie van gehandicapten of ter voorkoming van WAO-intrede?

Nu snapt u waarom de commissie-Donner, die de overheid over de WAO adviseerde, zelf in haar rapport aangaf dat er geen dwingende financiële reden is om de WAO te hervormen.

De toekomstige veranderingen van de WAO zullen in combinatie met de aangescherpte regels voor de WW zeer ingrijpend kunnen zijn voor mensen met een kort of een verbrokkeld arbeidsverleden. Bijvoorbeeld: een samenwonende twintiger die nog niet jaren heeft gewerkt en die na een dwarslaesie geen baan heeft gevonden, loopt een groot risico geen WAO, geen WW en geen bijstandsuitkering te krijgen!

Ziet u de toekomst ook al? Dure reparatiewetgeving, een parlementaire enquête ... Het moet anders kunnen.

Nederland heeft de minste niet-werkenden van Europa