Dwang in de psychiatrie (1)

In aanvulling op de artikelen over dwang in de psychiatrie (MC 4/2002: 124 en 132) attenderen wij op de behandelingsplicht in Italië in situaties die in Nederland worden geïnitieerd door de inbewaringstelling (IBS) en de rechterlijke machtiging (RM). In Nederland verplichten deze maatregelen de GGZ-instelling alleen tot opneming. In Italië komt daar de verplichting tot behandeling door de psychiater bij. Het gevolg van de verplichting tot behandeling is dat psychiatrisch gedecompenseerde mensen kortdurend (gemiddeld 15 dagen) worden opgenomen, en bovendien tijdens opname niet meer hoeven te worden gesepareerd. Al op de afdeling wordt de verplicht opgenomen patiënt voor het eerst of opnieuw gekoppeld aan de hulpverleners in de kleinschalige psychiatrische dienstencentra.

In Italië bestond tot eind jaren zeventig de opmerkelijke situatie dat wie in een gesticht verbleef, geen burgerrechten bezat. Aan deze situatie kwam een eind door speciale wetgeving die in sommige delen van Italië zeer snel tot sluiting van de gestichten leidde, maar helaas ook tot verwaarlozing van patiënten. Rome, met vijf miljoen mensen, leerde van deze onbedoelde misstanden, en sloot zijn gesticht zonder de relaties met de patiënten te verbreken.

Uitgangspunt van de behandelingsverplichting is dat een psychiatrische decompensatie wordt beschouwd als de ontregeling van een orgaan, namelijk het brein, dat net als andere ontregelde organen weer snel in goede conditie moet worden gebracht. De verplichte acute psychiatrische opname en behandeling vinden dan ook plaats in een algemeen ziekenhuis. In Nederland kan het dagen, weken en soms maanden duren voor een behandeling wordt ingezet. In Rome zijn de seconden bijna te tellen.

Tijdens jaarlijkse studiereizen naar Rome sinds 1999 hebben collega’s en ook patiënten uit onze instelling deze praktijk kunnen observeren. Eigenlijk zonder uitzondering vinden zij dat deze praktijk getuigt van goed hulpverlenerschap en patiëntvriendelijk is. Het zou aardig zijn als deskundigen deze behandelingsverplichting eens zouden uitvergroten. Wellicht kan ook de Nederlandse burger ervan profiteren.

Kampen, februari 2002