Meer over geschiedenis

Vorig jaar bezocht ik met mijn twee zonen, Youri en Gijs, het oorlogsmonument van mijn in de Eerste Wereldoorlog gesneuvelde overgrootvader Gustave Vanhoudenhoven. In een hoekje van het In Flanders Fields Museum, het oorlogsmuseum in het Belgische Ieper, keken we opeens aan tegen vele gruwelijk verminkte gezichten. En naar min of meer herstelde gezichten na zware operaties in het Queen’s Hospital van het Engelse Sidcup. Het maakte een diepe, onbeschrijfelijke indruk.

Met Ei, foetus, baby. Een nieuwe geschiedenis van zwangerschap bedrijft auteur en emeritus hoog­leraar Trudy Dehue voorbeeldige, zij het wat ongewone geschiedschrijving: het boek beslaat een tijdspanne van ongeveer vijf eeuwen en het is daarbij persoonlijk betrokken, partijdig en dus voortdurend op de hand van de vrouwen.

Begonnen als buffer tegen de negentiende-eeuwse wildgroei aan fitnessapparaten is de NOV uitgegroeid tot ambitieuze aanjager in een breed netwerk van orthopedische zorg.

Ik ontmoette eens een veganist die zijn pancreas wilde afstaan voor transplantatiedoeleinden. Of voor wetenschappelijk onderzoek. Hij had hem toch niet nodig, zei hij, omdat hij geen vlees at en dus ook geen vlees hoefde te verteren. En diabetes zou hij niet krijgen, want zijn dieet was ook nog eens suikervrij. Ik vond hem er niet florissant uitzien. En hij rook al helemaal niet fris.

Bij aanvang van de covidpandemie verwachtten velen dat júíst Afrika zwaar getroffen zou raken door corona. Het continent waar veel mensen in armoede leven, met vaak zwakke volksgezondheidsstelsels die toch al overbelast zijn door vele andere infectieziekten – dat zou slecht aflopen.

In haar boek Theodoor behandelt ‘empowermentspecialist, bedrijfskundige en reisjournalist’ Jasmijn Derckx het leven van de familie Van Ravenswaaij aan de hand van vele honderden brieven die de leden ervan door de tijd heen hebben geschreven – gezegend zijn de historici die schrijven over de tijden van vóór de social media. Zij focust daarbij op het negende kind van stamvader Arie-Cornelis.

De pestepidemie die in de veertiende eeuw in Europa rondwaarde en miljoenen slachtoffers maakte, begon waarschijnlijk in Centraal-Azië. Dat schrijven Maria Spyrou e.a. in Nature.

10 mei 1940, Maastricht: Kees is een paar dagen geleden 6 jaar geworden als de Duitsers Nederland binnenvallen. Zijn protestantse moeder Nel en Joodse vader Jaap, handelaar in textiel, voorzien welke ramp vooral zijn vader boven het hoofd hangt en besluiten terstond het land te ontvluchten, met hun kinderen Kees, Jacques van 8 en Rietje van 3.

Het nieuwe onderwijsgebouw van het UMCG krijgt de naam van medisch student Anda Kerkhoven. Deze pacifiste werd maart 1945 vermoord door de bezetter nadat ze voor verzetswerk was opgepakt. Dat heeft de Rijksuniversiteit Groningen vandaag bekendgemaakt.

Wereldwijd ontstaat een enorme, zorgelijke, corona-afvalberg, waarschuwde de WHO vorige week. Jan van Eijck (71), arts en al 37 jaar conservator van Museum de Dorpsdokter in Hilvarenbeek, probeert uit deze berg zoveel mogelijk te redden wat in de toekomst mogelijk historische waarde heeft, zo vertelt hij in een artikel van het Brabants Dagblad.

Twee fraaie boeken bieden samen een goed beeld van wat we weten over syntaxis en semantiek van taal, taalverwerving en evolutie. In De geniale eenvoud van de taal neemt taalkundige Hedde Zeijlstra de lezer mee op een tocht door zijn vak.

In Onrust op Urk verzamelde bedrijfsarts André Weel zijn blogs voor Medisch ­Contact over ­medische geschiedenis.

Drie recente, schitterende boeken behandelen het probleem van het ontstaan van het (menselijk) bewustzijn, en presenteren daarmee ook een overkoepelende theorie over de functie en de werking van het brein.

Het lot van niet-Joodse psychiatrische patiënten tijdens de bezettingsjaren bleef lang onderbelicht. Cecile aan de Stegge brengt daar verandering in met haar boek Vergeten slachtoffers.

Meisjes vormen nu de meerderheid onder ­geneeskundestudenten. In de jaren zestig was dat precies andersom. Een gesprek met drie ­‘geneeskundemeisjes van 1964’. Hoe kijken ze aan tegen de veranderingen in het artsenvak: de feminisering, de digitalisering, deeltijdwerken? Zouden ze opnieuw voor geneeskunde kiezen?

‘Het begon allemaal in Amsterdam, in 1964, het jaar waarin de Beatles de hoofdstad aandeden. In de uitpuilende collegezalen van de GU (later UvA) waren meisjes in de minderheid.

Domus Dag 2020 vond afgelopen zaterdag via een livestream plaats met meer dan zevenhonderd deelnemers en had dit jaar het thema 'Annus Climacterius': hoe dit pandemische overgangsjaar te duiden in cultuur- en medisch-historisch perspectief. In de hoop natuurlijk dat zo’n historisch perspectief kan bijdragen tot het begrijpen van het fenomeen pandemie en van de mondiale en nationale reacties daarop.

Tijdens en na de Tweede Wereldoorlog stak tuberculose de kop weer op, nadat de ziekte in de jaren twintig en dertig op zijn retour was geweest. Antibiotica waren er nog nauwelijks, een goed vaccin al helemaal niet.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog vormde de medische stand een ‘cruciaal onderdeel’ van de samenleving voor de Duitse bezetter die de Nederlandse bevolking in zijn greep wilde krijgen. Dat stelde emeritus hoogleraar medische geschiedenis Mart van Lieburg vandaag in de uitzending van Spraakmakers op Radio 1.

Kamp Amersfoort telde tijdens de bezetting ten minste 45 duizend gevangenen. Onder hen circa 360 artsen die protesteerden tegen de nationaalsocialistische Artsenkamer. Twee gepensioneerde artsen brengen nu, als vrijwilliger bij het herinneringscentrum, deze slachtoffers onder de aandacht. ‘Het is een gruwelijke puzzel om aan informatie te komen.’

In de anderhalvemetersamenleving is samenscholen ongewenst. En dus is sporten lastig, maar wandelen, liefst in je eentje, dat kan altijd. Mét smartphone en stappenteller, of juist heel mindful zonder.

Intensivist Diederik Gommers, internist en bestuurder Ernst Kuipers en de virologen Marion Koopmans en Ab Osterhaus, de artsen met de hoofdrol in de coronacrisis, komen allemaal uit Rotterdam. Erasmus Magazine (EM) zocht uit hoe dat zo is gekomen.

‘Hooger onderwijs in de geneeskunde. Dringend wordt hiervoor om boeken gevraagd, vooral voor het Candidaatsexamen. De studenten hebben niets en indien men bedenkt, dat er ministens 80 liefhebbers zijn voor dit deel van de opleiding, dan kan men zelf nagaan hoeveel er noodig is.

Ruim de helft van het tweede nummer van Medisch Contact voor het bevrijde Nederlandsche gebied van 10 februari 1945 en ook nog een deel van het derde nummer wordt in beslag genomen door een bespreking van het plan voor sociale zekerheid van de Britse politicus William Beveridge uit 1942.

‘De Directeur-Generaal van de Volksgezondheid deelt mede, dat met ingang van 20 januari 1945 aan de hieronder vermelde categorieën van personen de daarbij vermelde extra rantsoenen (als maximum) kunnen worden toegewezen.’