Keelklachten na vakantie in West-Afrika

Tetanus, vlektyfus, de pest. Elke arts weet de symptomen van bekende infectieziekten op te noemen, maar ziet ze in de Nederlandse praktijk nog zelden. Herkenning van de typerende symptomen is nog steeds van groot belang, blijkt uit deze ziektegeschiedenis.

Een 68-jarige vrouw meldt zich begin 2012 bij een Zweeds ziekenhuis met koorts, hoesten, heesheid en keelpijn. Ze is nog maar net terug van een vakantie in West-Afrika. Bij onderzoek ziet de kno-arts zwelling van het palatum molle. Bij laryngoscopie waren grijzige membranen op en rondom de stembanden en tongbasis te zien. De larynx was gezwollen.

De kno-arts dacht aan difterie, hoewel ze dit ziektebeeld nog nooit eerder had gezien. Een schimmelinfectie werd echter waarschijnlijker geacht, en behandeling daarvan werd ingezet. Drie dagen later was geen verbetering merkbaar, waarop de artsen alsnog startten met benzylpenicilline. Patiënte herstelde vervolgens snel; aanvullende behandeling was niet nodig. Uit de keelkweek kwam later inderdaad een Corynebacterium diphtheriae.

Haar 76-jarige echtgenoot was mee op reis geweest en had kleine ulcera op zijn benen, die hij weet aan geïnfecteerde insectenbeten. Na onderzoek bleek er bij hem sprake te zijn van milde cutane difterie. Beide reizigers waren bij nader inzien onvoldoende gevaccineerd tegen difterie. De man was waarschijnlijk in de jaren 50 gevaccineerd en had meer dan 20 jaar geleden voor deze infectie een booster gekregen.

Herkenning van difterie is nodig om deze potentieel dodelijke aandoening tijdig te kunnen behandelen. De onbekendheid met het beeld in landen waar de ziekte vrijwel niet meer voorkomt, is er waarschijnlijk de oorzaak van dat de case-fatality rate daar hoger is dan in landen waar difterie nog wel vaak wordt gezien.

De veroorzakende bacterie produceert een toxine die luchtwegen, huid, hart en zenuwstelsel kan beschadigen. Tijdige behandeling kan een ernstig beloop voorkómen. Pseudomembranen in mond- en keelholte of een sterk opgezwollen nek – bull neck – doen in de richting van difterie denken.

Deze casus is beschreven door Eva Lindhusen e.a. in Eurosurveillance. (Euro Surveill 2012; 17: pii=20189). Aanvullende informatie is afkomstig uit het artikel Diphtheria in the postepidemic period door Karen Wagner e.a., Emerg Infect Dis 2012, doi: 10.3201/eid1802.110987