Psychiater verdiende bij nader inzien wel straf
9 reactiesEen juriste bij het Openbaar Ministerie wees me op onjuistheden in mijn blog over de berisping die een psychiater kreeg van het tuchtcollege. Ze had gelijk.
Allereerst kun je wél voor hetzelfde vervolgd worden, maar dan door verschillende rechtsvormen. Strafrecht en tuchtrecht. Die fout maakte ik, omdat ik tuchtrecht ervaar als strafrecht.
Mijn tweede fout is dat de psychiater volgens het tuchtrecht wél strafbaar was. Ik had gezegd dat de strafmaat (berisping) mij in de pen deed klimmen, maar dat was niet duidelijk genoeg. Wat ik bedoelde te zeggen is dat ze wellicht juridisch schuldig was volgens het tuchtrecht, maar dat ze als arts wel zorgvuldig had gehandeld. Toen huisarts Postma in 1971 haar moeder euthanasie verleende, kon de rechter ook niet anders dan oordelen dat ze de wet had overtreden. Maar hij gaf een symbolische straf van één week voorwaardelijk. Het signaal dat je dan geeft is: het mag eigenlijk niet, maar het is niet fout. Met een berisping geef je een heel ander signaal en daartegen heb ik bezwaar. Dat de psychiater de bocht probeerde af te snijden, vindt de tuchtrechter heel ernstig. De richtlijn niet helemaal naar de letter volgen, is een doodzonde. In het vonnis is te lezen dat een berisping eigenlijk nog heel mild is. Ik had het juister gevonden als de tuchtrechter de burgerlijke ongehoorzaamheid (mag ik het zo noemen?) had gewaardeerd, zoals destijds met mevrouw Postma.
Ik vond overigens de erkenning van de eerste klacht helemaal erg juridisch. De psychiater had misschien wel gelijk, maar dat was onvoldoende gedocumenteerd. Ja, op deze manier houd je de juridisering van de zorg wel in stand. Wat het tuchtcollege er verder over zegt, maakt het nog ingewikkelder om het advies van de second-opinionpsychiater niet te volgen. Is dat in het belang van de patiënt?
De voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie zegt over de uitspraak: ‘Het is goed dat dit soort instituten ons een kritische spiegel voorhouden wanneer we deze niet volgen en dat het tuchtcollege herbevestigt wat de richtlijn zegt.’
Ik wil aanvullen dat de richtlijn een prachtige paragraaf heeft over implementatie ervan. De betreffende psychiater is heel belangrijk in het opvangen van het feit, dat van de invoering daarvan nog weinig is terechtgekomen.
Wellicht heb ik nog een derde fout gemaakt: polarisatie. Er is veel moeite met het verlenen van euthanasie bij mensen met een psychische aandoening. Dat maak ik niet beter door dingen te veel op scherp te stellen. Ik had me wat genuanceerder kunnen uitdrukken.
Maar het standbeeld dat ze verdient voor haar bijdrage, daar blijf ik bij.
-
Menno Oosterhoff
Menno Oosterhoff is (kinder- en jeugd)psychiater eninitiatiefnemer van www.ocdnet.nl en www.ocdcafe.nl. Hij maakt de podcast ‘God zegene de greep’ over de dwangstoornis. Daarover gaat ook zijn boek ‘Vals alarm´ waarin ook zijn eigen dwangstoornis aan de orde komt. Zijn boek ‘Ik zie anders niks aan je’ gaat over psychische aandoeningen in het algemeen. Tenslotte vindt u een bloemlezing van zijn blogs terug in het boek 'De psychiater en ik', een uitgave van Medisch Contact.
J.M.C. van Dam
Psychiater, Amsterdam
Resumé
Euthanasie bij psychiatrisch probleem. ( geen medisch één-tweetje)
Verschil van inzicht over wilsbekwaamheid ( geen één-tweetje, gevolg van de beslissing is nogal absoluut)
Argumentatie en overleg
Nergens genoteerd
Menno vindt dat niet n...odig: onnodige juridisering en bureaucratie.
I rest my case.
Anne-Marie
M.D. Oosterhoff
psychiater, Thesinge
ik vind je resumé geen recht doen aan wat ik zeg.
Ik plaats kanttekeningen bij een uitspraak en probeer genuanceerd in te gaan op tegenargumenten.
Saskia Bolte (OM)
Ik vond het met de polarisering ook wel meevallen en zonder wrijving geen glans. Ik ken de auteur inmiddels ook als een integer en prettig debater.
Over de tuchtzaak, of de onderliggende zaak, wil ik niets meer kwijt. Wel over de zaak Postma om te ...voorkomen dat deze zaak verkeerd wordt geïnterpreteerd. Er bestaan over deze - inderdaad belangrijke uitspraak - wel eens wat misverstanden. Anders dan vaak wordt aangenomen rechtvaardigde de rechtbank in dit vonnis geen euthanasie of burgerlijke ongehoorzaamheid (ook niet over de boeg van de geringe straf).
De zaak is belangrijk omdat de rechtbank Leeuwarden in haar vonnis van 21 februari 1973 nagenoeg alle punten van de geneeskundig inspecteur in Friesland (Kijlstra) overnam die je nu zo kunnen aanmerken als zorgvuldigheidseisen. Die eisen zagen echter niet op actieve levensbeëindiging maar op het verzachten van lijden door het in opklimmende doses toedienen van pijnmedicatie, daarmee op de koop toenemend dat het levenseinde bespoedigd zou worden. Het heeft dus meer weg van palliatieve sedatie waar een mooie richtlijn over bestaat. Kijlstra werd gevolgd in zijn stelling dat deze vorm van handelen (opklimmende doses pijnbestrijding, daarmee het levenseinde dichterbij brengend) 'in brede medische kring was aanvaard'. In brede medische kring aanvaard, betekent dat er dus consensus over bestond tussen artsen. Deze uitspraak onderstreept dus eens te meer dat de professionele standaard uitermate belangrijk is. Wie in de uitspraak van Postma denkt te lezen dat de rechtbank burgerlijke ongehoorzaamheid goedkeurde, interpreteert de uitspraak dus niet juist.
Tot slot. Na Postma volgde meer jurisprudentie (van hogere rechtscolleges) die wel ging over actieve levensbeëindiging. Rode draad in al die uitspraken: de arts wordt geacht te handelen 'volgens normen van medische ethiek'. De arts moet een keuze maken uit de tegen over elkaar staande belangen en plichten die 'objectief beschouwd' gerechtvaardigd is. Een andere overweging die gebruikt wordt is dat de arts handelt 'naar wetenschappelijk verantwoord medisch inzicht en naar in de medisch ethiek geldende normen'. Dit alles wijst erop dat de rechtspraak altijd al het belang van medische normen heeft onderstreept. Dus normen die breed in de beroepsgroep zijn gedragen. Dat die normen bij toetsing in euthanasiezaken veel belang krijgen, is dus volkomen terecht.
Saskia
[Reactie gewijzigd door op 28-07-2023 19:31]
D.F.R. Boswijk
huisarts en scen-arts, Stegeren
Ik vond dat polariseren nog wel wat meevallen. Want deze collega verdient echt wel een compliment voor haar inspanningen om mensen met ondragelijk en uitzichtloos psychisch lijden met een verzoek om euthanasie te helpen. Ook al omdat die hulpvraag to...eneemt terwijl de terughoudenheid, van haar- en jouw beroepsgroep, om op die hulpvraag in te gaan afneemt. De ongetwijfeld goed bedoelde extra onafhankelijke psychiatrische beoordelingen, zoals door de NVVP zijn voorgesteld en door de RTE's zijn overgenomen, zullen waarschijnlijk nog voor meer belemmeringen en oponthoud gaan zorgen. Of ze tot meer "zorgvuldigheid" leiden is mij niet geheel duidelijk. Uiteindelijk zou de vraag of de patiënten met een euthanasieverzoek gebaseerd op psychisch lijden hierbij gebaat zijn, leidend moeten zijn, lijkt me.
En of de betreffende collega straf verdient? Tsja... De uitgevoerde euthanasie was gewenst en zorgvuldig volgens de patient, de naasten, de uitvoerende collega en de geconsulteerde scen-arts. Dat de betreffende collega gemotiveerd afweek van de vigerende richtlijn leverde bij het RTE en het tuchtcollege van Amsterdam klaarblijkelijk problemen op, so be it... En als een medische handeling, bezien door de bril van een zelf opgestelde richtlijn, achteraf en op afstand afwijkt van de gewenste perceptie volgt inderdaad een "straf".
ik zou er voor willen pleiten om het feitelijke proces rond de hulpverlening en de hulpvragers leidend te maken als doel van medisch handelen en de beoordeling daarvan, de procedure is op zijn gunstigst een bevorderende toevoeging en de regelgeving een randvoorwaarde.
J.M.C. van Dam
Psychiater, Amsterdam
Wat bovenstaande reactie van Saskia Bolte laat zien, is dat het van groot belang is om hele uitspraken te lezen.
Niet op samenvattingen of verhitte discussies afgaan.
Dit geldt ook voor tuchtuitspraken.
In deze zaak heeft de psychiater juist NI...ET gemotiveerd waarom ze van de richtlijnen afweek.
@Menno, dank voor deze genuanceerde column. Ik ben het nog niet met je eens.
Het kan zijn dat je als arts van richtlijnen afwijkt ( ik doe dat zelf ook heel vaak, werkende in een FACT-team). Het zijn van een goed hulpverlener/ arts telt voor mij ook zwaarder.
Maar ik overleg dat met collega’s , geneesheer-directeur, evt deskundige op dat gebied. En motiveer en leg het vast in het dossier.
Een goed arts zijn, betekent ook je toetsbaar opstellen.
Dat wegzetten als bureaucratie vind ik weer te kort door de bocht.
Anne-Marie van Dam
M.D. Oosterhoff
psychiater, Thesinge
Ik heb de hele uitspraak gelezen. Ik lees erin dat ze vonden dat ze het te weinig heeft gedocumenteerd. Ze had in de eerste casus het met diverse mensen en op diverse manier overlegd, maar daarvan was te weinig terug te vinden in het dossier. Ze had ...het wel beargumenteerd. Ik vind het overigens ook een heel verdedigbare visie, dat de patiënt wel wilsbekwaam was inzake zijn euthanasieverzoek. Hij was misschien in andere opzichten niet wilsbekwaam maar hierin naar mijn idee wel.
Je toetsbaar opstellen is zeker van belang, maar het medisch dossier is niet bedoeld als verweerschrift.
J.M.C. van Dam
Psychiater, Amsterdam
Tuchtuitspraak:
5.10 Casus 1 ( rond wilsbekwaamheid):
Geen verslag aangetroffen in dossier van MDO EE, waarin de collega’s van EE de mening van de psychiater deelden.
Evenmin documentatie waarin de psychiater beschrijft waarom zij een andere visi...e heeft op de wilsbekwaamheid dan de second opinion psychiater.
De argumentatie zat dus niet in het dossier.
Anne-Marie
M.D. Oosterhoff
psychiater, Thesinge
Maar dat is precies wat ik zeg. Ze had het niet gedocumenteerd, maar dat wil niet zeggen dat ze het niet besproken heeft. Dat is precies wat de ellende is met de juridisering van het medische dossier. Dat je alles moet gaan vastleggen zodat je het ku...nt gebruiken bij een verweer. Daar is een medisch dossier niet voor. Maar omdat de tuchtrechters wel zo redeneren wordt er in zijn algemeenheid enorm veel tijd besteed aan defensief dingen vastleggen in een dossier. Ik doe dat ook, niet omdat het de kwaliteit van de zorg ten goede komt maar om te kunnen aantonen, dat ik dingen gedaan heb. Voor het geval dat.
Controle ipv vertrouwen. Ik betreur dat ten zeerste. De prijs die we ervoor betalen is groot
M.D. Oosterhoff
psychiater, Thesinge
Hier spreekt een man uit de praktijk. Ik ben het er helemaal mee eens.