Ketamine bij depressie op korte termijn beter dan ect

Intraveneus toegediende ketamine is effectief en doet niet onder voor elektroconvulsietherapie (ect) in de behandeling van niet-psychotische, therapieresistente depressie. Dat concluderen A. Anand e.a. in The New England Journal of Medicine.

Zij randomiseerden 403 patiënten die of driemaal per week ect ondergingen of gedurende drie weken tweemaal per week ketamine kregen. Patiënten werden vervolgens zes maanden gevolgd en beantwoordden in die periode vragenlijsten over depressieve symptomen, deden geheugentests en rapporteerden over hun kwaliteit van leven.

De onderzoekers ontdekten dat 55 procent van degenen die ketamine kregen en 41 procent van degenen die ect kregen, een verbetering van hun stemming van ten minste 50 procent rapporteerden. Ect-behandeling ging gepaard met geheugenverlies en musculoskeletale bijwerkingen. De behandeling met ketamine kende geen andere bijwerkingen dan een ervaring van voorbijgaande dissociatie op het moment van de behandeling.

De auteurs benadrukken het real-world karakter van hun onderzoek. Ze merken daarbij op dat hun bevindingen afwijken van de uitkomsten van andere recente trials en een meta-analyse: die wezen uit dat remissie van depressie met ketamine inferieur was aan de behandeling met ect. Het verschil is dat Anand e.a. uitsluitend patiënten met een depressieve stoornis zonder psychose includeerden, dat hun trial een grotere steekproefomvang had en dat die werd uitgevoerd in een voornamelijk poliklinische populatie (89% van de patiënten).

Toch heeft commentator Robert Freedman twijfels. Hij stipuleert dat ketamine werkt als anestheticum, als opiaat en dat het een stimulerende werking op het sympathisch zenuwstelsel heeft. Die gemixte werking maakt dat het volgens hem voor veel mensen – en dan niet alleen personen met een ernstige depressie – een prettig effect kan hebben. ‘Reden waarom ketamine ook vaak recreatief wordt gebruikt’, stelt hij. Freedman erkent dat voor iemand die chronisch ziek is met een depressie, drie weken van zo’n verbeterde stemming ongetwijfeld een geschenk is. Bekend is dat sommige patiënten ketaminegebruik zelfs als levensveranderend ervaren. Maar, stelt Freedman vast, dat was in deze trial allerminst het geval: behandeling met ketamine bleek weliswaar effectief, maar na zes maanden – ‘een korte periode in een leven van iemand met een depressie’ – was de kwaliteit van leven niet beter dan na een ect. Wie er om die reden voor kiest om ketamine langer dan drie weken te verstrekken, vergroot, zo waarschuwt hij, de kans op verslaving en cognitieve bijwerkingen, zoals dissociatie, paranoia en andere psychotische symptomen.