‘Concentratie van kinderhartcentra zal leiden tot onomkeerbare schade’

Het besluit om de kinderhartzorg te concentreren in het Erasmus MC en UMC Groningen is onrechtmatig, onzorgvuldig en levert onomkeerbare schade op aan de zorg voor patiënten. Dat stellen de gedupeerde umc’s van Leiden, Amsterdam (samen het Centrum voor Aangeboren Hartafwijkingen Amsterdam Leiden; CAHAL) en Utrecht onder grote belangstelling in de zitting van dinsdag 11 juli in de rechtbank in Utrecht. Deze twee centra vragen de rechter om de ‘pauzeknop’ in te drukken. Bij de zitting waren ook het Erasmus MC, UMCG en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) vertegenwoordigd.

Op 13 april besloot het ministerie van VWS om het aantal hartcentra dat interventies en operaties bij kinderen met verworven of aangeboren hartafwijkingen (maar ook de hoogcomplexe interventies bij volwassenen) mag uitvoeren, terug te brengen van vier naar twee centra, te weten het EMC en UMCG. Door deze specialistische zorg te concentreren wil de minister de kwaliteit van zorg voor de toekomst waarborgen.

Voorgestelde oplossing umc’s

Het kort geding is door de umc’s aangespannen met als doel opschorting van dit besluit. Beide partijen treffen elkaar in november dan nogmaals in de rechtbank voor de hoofdprocedure, waarna een definitieve uitspraak zal volgen. Met dit kort geding hopen zij meer tijd te winnen om de transitie wél op een zorgvuldige manier te kunnen uitvoeren. Dát er wordt gekozen voor concentratie van deze zorg staat namelijk niet zozeer ter discussie. Het gaat hun met name om de manier en de termijn waarop het besluit is genomen.

Grote onrust

Onder anderen kinderhartchirurg Mark Hazekamp (LUMC), en de advocaten en leden van de raad van bestuur van CAHAL en UMC Utrecht stellen dat er grote onrust is ontstaan onder patiënten, ouders en zorgmedewerkers. Hazekamp maakt zich ‘grote zorgen’ over het effect van het besluit op kinder-ic’s in het hele land. Ook refereert hij aan de grote verbazing onder collega’s in omliggende Europese landen over het tumult en de abrupte, forse concentratie. Velen van hen staan inmiddels niet meer te springen om in dit werkklimaat als kinderhartchirurg aan de slag te gaan, stelt Hazekamp.

De onrust wordt onder meer veroorzaakt door het ontbreken van een helder stappenplan voor de transitie. Voor de umc’s is het onduidelijk waarover in de 2,5 jaar die hiervoor staan nu precies afspraken moeten worden gemaakt en ‘verkennende gesprekken’ moeten worden gevoerd. Een andere zorg is de toch al fragiele personeelssituatie die door het besluit nóg meer onder druk is komen te staan. Zo zouden ervaren verpleegkundigen verloren gaan, omdat zij mogelijk niet mee zullen verhuizen naar één van de overblijvende centra, en is er spanning gecreëerd tussen specialisten in het veld die tot concurrenten zijn gemaakt. Het is naïef om van zorgprofessionals die in ‘overlevingsmodus’ verkeren te verwachten dat zij rustig en rationeel met elkaar in gesprek zullen blijven, is de strekking van de umc’s.

Dringende noodzaak

Het doel van de concentratie is verbetering van de kwaliteit van zorg op de langere termijn. Maar dat hiervoor volgens het ministerie van VWS een dringende noodzaak is op korte termijn is wat Leiden/Amsterdam en Utrecht betreft ongeloofwaardig en weinig onderbouwd. Terwijl dit volgens hen wel onomkeerbare gevolgen heeft voor de huidige geleverde zorg. Bijvoorbeeld de onvermijdelijke sluiting van de kinder-ic in Leiden doordat bij het ontbreken van deze patiëntengroep de ic-beddenbezetting onder een kritieke grens zal vallen, en de afbraak van jarenlange samenwerkingsrelaties tussen behandelteams.

In verweer hierop stelt de advocaat namens de minister dat ‘mede gelet op de druk op een kleine groep specialisten en de uitstroom van senior specialisten de huidige situatie te kwetsbaar is om nog langer te laten voortbestaan’.

Op 21 juli volgt de uitspraak in dit kort geding.