Weefseldonatie in verpleeghuizen

Collega W. Schimmel zet in zijn artikel duidelijke vraagtekens bij weefseldonatie in verpleeghuizen (MC nr. 8/2000, blz. 276). Volgens hem is tot op heden nog niet in kaart is gebracht hoeveel mogelijke donoren verpleeghuizen hebben. Dit is onjuist.

Afgelopen jaar nog hebben wij in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde een nauwkeurig berekende schatting gemaakt van het aantal potentiële weefseldonoren in verpleeghuizen.

In 1995, zo stelden wij vast, zou ongeveer een kwart van de in dat jaar overleden somatische verpleeghuispatiënten

in aanmerking kunnen komen voor huid- en/of corneadonatie. In absolute aantallen betekende dit ongeveer 2.700 donoren, ongeveer evenveel als de schatting van Schimmel.

Een dergelijk donorpotentieel is in principe de moeite waard, als we in ogenschouw nemen dat in 1995 in ons land in totaal 1.415 cornea- en 346 huiddonaties werden geëffectueerd. Volgens Schimmel zou van zijn berekende potentieel slechts 11 procent toestemming geven voor donatie. Uiteindelijk komt hij dan op 318 weefseldonaties per jaar. Hij concludeert dat verpleeghuizen geen reële bijdrage kunnen leveren aan de behoefte aan donorweefsel.

Deze conclusie is echter kort door de bocht.  Het eventueel uiteindelijke potentieel aan donoren onder verpleeghuispatiënten kan nog steeds een aanzienlijke en gewaardeerde bijdrage leveren.

Om nu al te concluderen dat, bij de evaluatie van de WOD, verpleeghuizen c.q. verpleeghuisartsen maar ontheven  moeten worden van hun wettelijke verplichting, lijkt ons nog te vroeg. Uit ons onderzoek bleek immers in het geheel niet dat het veld een negatieve houding had ten aanzien van weefseldonatie in verpleeghuizen. De meeste verpleeghuisartsen stonden weliswaar neutraal tegenover weefseldonatie, maar dit kwam vooral vanwege hun gebrek aan kennis in dezen. Zo werd de extra tijdsinvestering die gepaard gaat met het aan de patiënt vragen of er een donorverklaring is, niet als hinderlijk ervaren. Verpleeghuisartsen gaan er immers steeds meer toe over om met de patiënt al in een vroeg stadium te praten over vitale beslissingen, waaronder ook beslissingen die te maken hebben met het levenseinde. Wilsverklaringen spelen daarbij in de toekomst een steeds belangrijkere rol. Op hun beurt gaven de meeste verpleeghuisdirecties in ons onderzoek aan dat zij weefseldonatie in hun verpleeghuis in principe willen ondersteunen. Mede op basis van ons onderzoek is door VWS besloten een modelprotocol weefseldonatie voor verpleeghuizen te laten opstellen, als hulpmiddel bij de implementatie van de WOD in deze instellingen.

Inmiddels zijn we bijna twee jaar verder en wordt binnenkort een vervolgonderzoek in verpleeghuizen verricht. Uitgaande van het adagium ‘meten is weten’ zullen de resultaten van dit onderzoek uiteindelijk uitwijzen of de door Schimmel nu al getrokken conclusies terecht zijn.

Geertruidenberg, maart 2000