Wachtlijsten ziekenhuizen korter

De brief van de minister aan de Tweede Kamer naar aanleiding van het onderzoek van Prismant ‘Wachtlijsten voor Ziekenhuizen korter’ (4 mei 2004) vraagt om enkele kanttekeningen.

- Prismant rapporteert over gemiddelden. Belangrijk is wat daarbij de spreiding is. Bij een op zich acceptabel gemiddelde kan toch de spreiding voor grote groepen patiënten onacceptabel zijn. Gemiddelde zonder spreiding zegt niet veel. Rapporteer gemiddelden altijd inclusief de spreiding.

- Het gaat voor de patiënt niet alleen om de wachttijd vóór de voordeur, maar ook om de aaneenschakeling van wachttijden daarachter: doorstroomtijden. Dit is de totale tijd nodig voor diagnostiek en behandeling. Deze doorstroomtijden zijn bij veel aandoeningen rampzalig lang. De ‘sleuteltijd’ is daarbij de totale tijd die in die totale doorstroomtijd daadwerkelijk aan de patiënt wordt besteed. De discrepantie tussen doorstroomtijden en sleuteltijden is enorm.

 Herontwerp van zorgprocessen leidt tot enorme verkorting van doorstroomtijden (40-90%). Doorstroomtijden zijn een graadmeter voor de logistieke organisatie van het ziekenhuis. We moeten oppassen dat ziekenhuizen de wachttijden niet verkorten, maar tegelijk de doorstroomtijden laten oplopen, omdat deze toch niet worden gemeten en gerapporteerd: dit zou voor de patiënt heel ernstig zijn. Het zou raadzaam als dat ziekenhuizen ook de doorstroomtijden voor de belangrijkste zorgprocessen structureel gaan meten en hierover rapporteren. Kan Prismant dit structureel rapporteren?

- Veel nadruk wordt gelegd op verkorting van wachttijden voor de OK en dan vooral op orthopedie (heup, knie), chirurgie (liesbreuk) en oogheelkunde (cataract). Deze nadruk wordt nog versterkt door de DBC-financiering, waarbij deze ingrepen nu ook onderhandelbaar worden. Toename van productie bij deze ingrepen leidt tot meer inkomsten voor ziekenhuis en specialist, maar ze verdringen andere ingrepen, want de OK-capaciteit neemt niet toe.

Ik heb sterke aanwijzingen dat met name ingrepen bij kanker en grotere ingrepen worden uitgesteld ten gunste van de meer profijtelijke kleinere electieve ingrepen. Dit komt niet naar voren in het Prismant-onderzoek, omdat de aantallen voor grote ingrepen kleiner zijn vergeleken met de grote aantallen kleinere ingrepen en dit heeft vrijwel geen invloed op de ‘gemiddelden’. Voor kankerpatiënten betekent dit veel onnodig ernstig lijden. Mijn advies is om dit ongewenste effect in de metingen mee te gaan nemen.

Utrecht, juni 2004