Twee werelden

Sommige gebeurtenissen komen dagelijks in het nieuws. Week in week uit. Tv-journaals openen ermee, kranten hebben het op hun voorpagina. Dan denk je als argeloze consument toch dat het om belangrijke problemen gaat waarvoor een oplossing moet worden gezocht? Zoals op dit moment de situatie in Oekraïne of de dreiging die uitgaat van het fundamentalistisch handelen. Als de media er na een tijdje niet meer over berichten, is het probleem blijkbaar opgelost. Een kinderlijk naïeve gedachte natuurlijk. Toch laten veel ach en wee roepende volwassenen zich erdoor leiden.

Maar brandhaarden op deze wereld woeden echter heus niet minder hard en rampen verdampen ook niet nadat de journalisten hun interesse voor de nieuwswaarde ervan hebben verloren.

Neem aids. Een chronische ramp die mondiaal gezien alle ellende in de schaduw stelt, zowel vanwege het onvoorstelbaar grote verlies aan mensenlevens als vanwege de dramatische sociaal-economische gevolgen. De meest ontwrichtende epidemie uit de menselijke geschiedenis die vanwege haar mondiale karakter de Zwarte Dood uit de middeleeuwen overtreft.

In Afrika wordt een hele generatie weggevaagd, maar de beelden ervan worden een beetje eentonig en verdwijnen dus naar de achtergrond.

Totdat iemand ons weer eens wakker schudt. Fotograaf Kristen Ashburn werd terecht gelauwerd vanwege haar indringende fotoserie over de HIV--epidemie in Zimbabwe (zie blz. 1959 e.v.). Menselijk leed in een vorm die wij als artsen in het westen zelden aantreffen. Wij houden ons in onze praktijk vaak bezig met cholesterol, hoge bloeddruk, griep-vaccinaties, adipositas en dure strohalmgeneeskunde.

We praten echt over twee verschillende werelden.In een Nederlands ziekenhuis is een aids-patiënt nog steeds iets bijzonders, in een sub-Sahara Afrikaans ziekenhuis is iemand die géén aids heeft bijzonder. Bij ons zijn we al blij als het aantal nieuwe gevallen van aids daalt (zie NieuwsReflex) en maken we er ons zorgen over dat het aantal HIV-geïnfecteerden is toegenomen tot de huidige 20.000 en dat onze anti-HIV toch niet zo effectief is als we hoopten. In Afrika betreft in sommige gebieden het aantal HIV-geïnfecteerden de helft van de totale bevolking en stijgt het aantal aids-doden navenant. Over antiretrovirale combinatietherapie kunnen de meeste HIV-dragers daar slechts dromen. Ashburns foto’s tonen de gevolgen - in zwartwit. 

Maar er zijn gelukkig een paar lichtpuntjes te signaleren. Bijvoorbeeld in Parijs in het Centre Biomédical Saint-Pères (zie ook MediSein) waar ze hebben ontdekt dat met HIV-geïnfecteerde cellen voor het immuunapparaat beter zijn te herkennen als je ze buiten het lichaam koppelt aan dood HIV en daarna weer terugbrengt.

Een ander lichtpuntje is de massaliteit waarmee de jeugd - zich niets aantrekkend van de mening van sommige fossiele wereld- en kerkleiders - zich vorige week door middel van Dance4Life op eigen wijze op het probleem stortte. Dansend en geld inzamelend, van Zuid-Afrika tot het Gelredome in Arnhem, simultaan en zonder een blad voor de mond te nemen. ‘Gebruik je rubber of je koppie spuit blubber. Van Kaapstad tot aan Diemen-Zuid, we zitten allemaal in dezelfde schuit’, rapt Lange Frans.

Het is een illusie dat de twee werelden elkaar niet beïnvloeden, dat we ons hier veilig en met oogkleppen op kunnen bezighouden met ónze koopkracht, ónze basisverzekering, óns onderzoek naar en aanpak van ónze besmettelijke ziekten. Er moeten meer nieuwe antibiotica worden ontwikkeld, bepleitte minister Hoogervorst onlangs in de strijd tegen multiresistente bacteriën in ónze ziekenhuizen.

Over de grens kijken, is echter toch het devies. Zolang aids niet wordt gezien als een probleem van elke wereld-burger en we al ons geld en aandacht liever spenderen aan ‘war on drugs’ en ‘war on terrorism’, zal HIV blijven doorwoekeren. Grensoverschrijdend en sneller dan de onder-zoekers in hun laboratoria kunnen bijbenen. Het feit dat driekwart van de nieuwe aids-patiënten in Nederland afkomstig is uit gebieden waar aids endemisch voorkomt, moet al te denken geven.

Op één terrein van de gezondheidszorg kunnen westerse en niet-westerse landen zich meten: het aantal tabaksdoden in absolute getallen. Dit is (zie MediSein) evenredig verdeeld over de geïndustrialiseerde landen en de ontwikkelingslanden. Het zure is alleen dat onze lucratieve tabaksindustrie met haar marketingtechnieken die verslaving mét alle desastreuze gevolgen in de derde wereld heeft geïmporteerd en daarin nog immer volhardt.

De uitwisseling van ziekten tussen twee werelden. Het duurt niet lang of de wal zal het schip keren. Maar of dat nieuws is voor de voorpagina?

We kunnen niet langer met oogkleppen blijven rondlopen