Stuur ontslagbrief ook naar de patiënt

Alleen verwijzer informeren is uit de tijd

De ongeschreven regels over de ontslagbrief zijn aan herziening toe. Ze stammen nog uit een tijd dat de patiënt lijdend voorwerp was in de medische zorg.

Het behoort al decennialang tot de medische routine dat een behandelend specialist een brief stuurt aan de verwijzer, meestal de huisarts. In deze ‘ontslagbrief’ geeft de specialist informatie over diagnose, behandeling, beleid en prognose. De brief heeft niet alleen tot doel de verwijzer te informeren, maar fungeert ook als een samenvattend dossierstuk voor de specialist zelf. De brief bevat evenwel informatie die betrekking heeft op een patiënt. In dat licht bezien is het merkwaardig dat de brief vrijwel nooit aan de patiënt wordt gericht, tenzij deze daar om vraagt.

De ongeschreven regels rond de correspondentie tussen behandelend en verwijzend artsen vertonen nog kenmerken die teruggaan tot de tijd dat de arts-patiëntrelatie paternalistisch was en de patiënt in feite object was van onderzoek en behandeling in plaats van meedenkend en meebeslissend subject. Daarom zou het goed zijn om voortaan de volgende werkwijze aan te houden: bij afsluiting van een behandelepisode stuurt de behandelaar standaard een brief met de medische informatie aan de verwijzer én aan de patiënt zelf.

De eigen regierol
De voordelen van deze aanpak zijn legio:

• De patiënt is geheel op de hoogte van de medische stand van zaken.
• De brief is te zien als schriftelijke informatie naast de mondelinge informatie in het consult. Deze combinatie scoort met betrekking tot wat er beklijft beter dan alleen mondelinge informatie.
• De patiënt kan naar aanleiding van de brief gericht om nadere uitleg vragen.
• De patiënt beheert de brief en beslist zelf of hij of zij de brief ter inzage zal geven aan bijvoorbeeld de bedrijfsarts, de verzekeringsarts of een vertrouwenspersoon.
• De handelingen waarmee een arts toestemming aan de patiënt moet vragen om gegevens te verkrijgen bij een behandelaar, worden hierdoor overbodig.
• De bedrijfsarts of verzekeringsarts hoeft geen algemene feitelijke informatie meer op te vragen en kan zich beperken tot het stellen van gerichte nadere vragen aan de specialist.
• De patiënt kan met de informatie uit de brief beter de eigen regierol vervullen.
• De patiënt hoeft geen angst te hebben voor het achterhouden van gegevens.
• De behandelend arts gaat de informatie helder en toegankelijk formuleren, omdat de brief ook begrijpelijk moet zijn voor de patiënt.
• De patiënt kan eventuele feitelijke onjuistheden meteen corrigeren.
• Vervolgconsulten kunnen korter zijn omdat de patiënt volledig op de hoogte is.

Onwelgevallige informatie
Het versturen van de brief aan de patiënt kan ook enkele nadelen hebben:

• Sommige patiënten zouden angstig kunnen worden als ze de gegevens zwart op wit zien.
• Er ontstaat een probleem als de prognose infaust is, maar dit nog niet met de patiënt is besproken.
• De brief kan bij de patiënt nieuwe vragen oproepen.
• De arts moet meer moeite doen om de brief ook begrijpelijk voor de patiënt te maken, en dat kost tijd.
• Sommige patiënten zouden voor hen onwelgevallige maar relevante informatie kunnen achterhouden voor bijvoorbeeld bedrijfsarts en verzekeringsarts.

Empowerment
De voordelen van de ‘brief aan de patiënt’ wegen echter ruimschoots op tegen de nadelen. Veel patiënten zijn tegenwoordig al zeer goed op de hoogte van alle medische ins en outs, mede door internet. Alleen bij kwetsbare mensen, bijvoorbeeld met een psychiatrische diagnose, kunnen er nadelige gevolgen ontstaan. Maar ook bij deze groep patiënten is het belangrijk om te streven naar openheid. Ook zij zijn steeds beter op de hoogte van hun ziektebeeld en in het kader van empowerment wordt ernaar gestreefd aan hen meer eigen verantwoordelijkheid te geven, waardoor de therapietrouw toeneemt.

De nieuwe aanpak zal behandelend specialisten in het begin wat meer tijd kosten, maar patiënten zullen dit zeer op prijs stellen. Als artsen zich verplaatsen in de positie van de patiënt, kunnen zij zich vast voorstellen dat het bijzonder onprettig is als er over hen wordt gecommuniceerd, zonder dat zij zelf inzage hebben.

dr. Noks Nauta, bedrijfsarts en psycholoog
dr. André Weel, bedrijfsarts en epidemioloog
mr. Jim Faas, verzekeringsarts en jurist

Correspondentieadres: info@noksnauta.nl;
c.c.: redactie@medischcontact.nl