Prikkel(d)raad

Column

Er is steeds meer bekend over de effectiviteit van leefstijlgerelateerde preventie.

Uit een selectie van conclusies, onder andere ontleend aan de Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2010, citeren wij het volgende.

‘Prijsmaatregelen (accijnsverhoging) en wetgeving (leeftijdsgrenzen, reclameverboden) zijn effectief in het beïnvloeden van gedrag. Ze leiden tot een gezonder leef-, drink-, voeding- en beweegpatroon, maar worden nauwelijks ingezet. Kortdurende vrijblijvende leefstijlinterventies hebben vaak geen blijvende effecten. Individuele leefstijlgerelateerde preventie voor mensen met overgewicht heeft op de korte termijn effect, maar langetermijneffecten van individuele leefstijlgerelateerde preventie zijn vrijwel niet bekend. Duurzame effecten van collectieve preventie (massamediale campagnes) op overgewicht en rookprevalentie zijn nauwelijks aangetoond. Schoolprogramma’s gericht op rookgedrag leiden tot een kleine en tijdelijke daling in rookprevalentie (uitstel, geen afstel). Veel rokers die stoppen komen fors aan in gewicht. Integrale, lokale aanpak van preventie lijkt aangewezen en wordt aangeprezen, maar hard bewijs ontbreekt nog. De voedselindustrie verplichten om minder zout toe te voegen heeft, bijvoorbeeld, twintig keer meer effect op de gezondheid dan ze op vrijwillige basis hiertoe aansporen.’

Expertmeeting
Op 14 december 2010 organiseerden de KNMG en de Nederlandse Public Health Federatie (NPHF) een expertmeeting rond het thema: Prikkels in Preventie, met name ten aanzien van ongezonde leefstijl. Achtergrond van de meeting was gelegen in de opvatting van de organiserende instanties dat het huidige leefstijlpreventiebeleid te vrijblijvend is en onvoldoende prikkels bevat om effectief te kunnen zijn. Aan de deelnemers werd gevraagd prikkels te benoemen die het preventiebeleid effectiever kunnen maken. De top 10 van nog uit te werken suggesties zag er samengevat als volgt uit:

1. Verbod op verkoop van alcohol en rookmiddelen aan iedereen die nog geen 18 is.

2. Ontkoppelen van tabaks- en alcoholverkoop, en verkoop alleen toestaan bij de speciaalzaak.

3. Financieringsprikkels bij zorg en overheid instellen en deze expliciet richten op toegevoegde waarde voor de klant door vooraf targets af te spreken.

4. Via wetgeving verminderen van zout, vet en suiker in voedingsmiddelen.

5. Infrastructuur en fysieke omgeving gezond maken via af te dwingen bouwvoorschriften en toetsen via verplichte gezondheideffectrapportage.

6. Verplicht opnemen van lespakketten ‘bewegen’ in het gehele basis- en vervolgonderwijs.

7. KNMG en NPHF moeten de barricades op en overheden prikkelen tot het nemen van drastischer maatregelen met een duidelijke stellingname: de ongezondheid die in de komende jaren dreigt valt niet meer te managen (noch financieel noch logistiek) zonder drastische op preventie gerichte ingrepen.

8. De professional moet meer stelling/verantwoordelijkheid durven nemen naar patiënt en maatschappij door in elk patiëntencontact en op alle platforms waar artsen aanwezig zijn te wijzen op dreigende gezondheidsproblemen en de urgentie van maatregelen.

9. Food-labeling moet op innovatieve wijze worden versterkt.

10. Geld uit gemeentefondsen moet worden geoormerkt voor collectieve preventie (populatiegericht financieren).

Actie
KNMG en NPHF pakken deze prikkel(d)raad op en zullen de weg die kan leiden tot een sterker prikkelbeleid vervolgen. U hoort nog van ons, om te beginnen via een actie onder de titel ‘Gezondheid werkt’, die de NPHF de komende periode zal gaan voeren. Kernpunt is dat voor een fysiek en economisch gezonde samenleving gezonde mensen nodig zijn. De NPHF pleit daarbij voor maatregelen als hierboven omschreven.

Han Willems, beleidsadviseur KNMG

Correspondentieadres: h.willems@fed.knmg.nl