Maatschappelijke positie huisartsen

In het artikel ‘Nieuw millennium vraagt om moderne huisartsenopleiding’ (MC nr. 1/2000, blz. 11) beschrijven Van Ree, Van Leeuwen en Wigersma de veranderingen die de huisartsenopleiding moet ondergaan om zich aan te passen aan ‘de jongste maatschappelijke en onderwijskundige ontwikkelingen’. In bijna alle ontwikkelingen die zij beschrijven, kan ik me herkennen. Ik begrijp echter niet waar zij de volgende maatschappelijke ontwikkeling hebben bespeurd: ‘Huisartsen gaan een minder ‘hoge’ sociaal-maatschappelijke positie bekleden, en de beroepsgroep wordt anders samengesteld: de meeste artsen zullen vrouw zijn en in deeltijd werken.’ Inderdaad, er komen meer vrouwen in het vak en veel huisartsen gaan in deeltijd werken. Maar hoe zit dat met die ‘minder hoge sociaal-maatschappelijke positie’?

Ik betwijfel of dit klopt. Als dit werkelijk dreigt te gebeuren, hoop ik dat de auteurs als betrokkenen bij de huisartsenopleiding, hun positie zullen gebruiken om deze ontwikkeling tegen te gaan.

In NRC van 25 november 1998 wordt de Standaard Beroepenclassificatie van het CBS geciteerd, waarin beroepen worden gerangschikt onder andere naar status en prestige. De huisarts scoort bij status de hoogste en bij prestige de tweede plaats. De kop van het artikel? ‘Leden van beroepsgroepen praten zichzelf vaak een slecht imago aan’.

Amstelveen, januari 2000

Naschrift

Het zal duidelijk zijn dat wij geen absolute zekerheid hebben over de mate waarin de door ons beschreven maatschappelijke en onderwijskundige ontwikkelingen zich zullen voordoen. Wij meenden een aantal belangrijke veranderingen te kunnen voorspellen op basis van onze kennis en ervaring op dit gebied. Gelukkig staan we als pleitbezorgers voor een vernieuwde opleiding niet alleen, zoals blijkt uit de nationale en internationale literatuur hierover.

Uit eigen ervaringen tijdens 25 jaren uitoefening van de huisartsgeneeskunde, maar ook uit gesprekken met vertegenwoordigers van veel andere geneeskundige disciplines,  zowel uit Nederland als het buitenland, blijkt dat de trend van de sociaal-maatschappelijke verandering al langer aanwezig is. De authority based-geneeskunde bestaat in ieder geval in de huisartsgeneeskunde allang niet meer. Ook (huis)artsen moeten verantwoording afleggen over hun handelen. Financieel-economisch is de (huis)arts al vele jaren ingebed in het kader van het beschikbare budget waarbij het salaris wordt afgemeten aan de inkomensschaal van een bepaalde categorie ambtenaren. Ook het in toenemende mate parttime werken van (huis)artsen zal de positie in de maatschappij veranderen, gewoonweg omdat de aandacht van aldus werkende artsen op andere gebieden gericht zal zijn dan op het vak alleen.

Wij vinden deze ontwikkelingen geen bedreiging van het huisartsenvak en vinden ook niet dat deze tot een slechtere zorg zullen leiden. Wel zullen ze leiden tot een andere positie van de huisarts in het sociaal-maatschappelijke bestel. We moeten er dus voor zorgen dat de toekomstige huisarts voldoende is opgeleid om te weten dat zijn ‘autoriteit’ vooral gebaseerd is op zijn deskundigheid en zijn betekenis voor de hulpvragende patiënt. Gelukkig bevindt de huisarts zich nog in een goede uitgangspositie en krijgt hij veel goodwill van de patiënt. Een moderne huisartsenopleiding zal de aankomende huisarts leren om vanuit eigen intrinsieke sterkte het huisartsenvak gedurende vele jaren met veel plezier en voldoening uit te kunnen oefenen. De huisartsenorganisaties (KNMG, LHV, NHG) zijn primair verantwoordelijk voor de sociaal-maatschappelijke positie van de huisarts. Wij verwachten dat deze organisaties ervoor zullen zorgen dat de voorwaarden voor een optimale huisartsenopleiding goed zullen zijn.

Maastricht, februari 2000

prof. dr. J.W. van Ree,

dr. Y. van Leeuwen,

dr. L. Wigersma