Kan zo’n Schimpie-reclame nog?

Nieuwe leidraad informatie over ziektebeelden

De tv-reclame van Schimpie, het schimmeltje dat leeft onder een teennagel, is velen bekend. De Stichting Code Geneesmiddelenreclame (CGR) en de Keuringsraad Openlijke Aanprijzing Geneesmiddelen (KOAG) komen met een leidraad voor informatievoorziening over ziektebeelden aan het publiek en patiënten. Over dit soort reclame dus. Met andere woorden: kan zo’n schimpie-reclame nog?

Uit onderzoek van Gezonde Scepsis in 2009 bleek dat de farmaceutische industrie veelvuldig de reclameregels overtreedt met dit soort symptoomreclame. Door de commercials op radio, televisie en internet worden mensen met relatief onschuldige problemen op een website gewezen, waar zij een simpele zelftest kunnen doen. De uitslag leidt vaak tot een bezoek aan de huisarts. Met als gevolg: volle wachtkamers met patiënten met redelijk onschuldige problemen. Die tijd kunnen dokters beter besteden aan patiënten met serieuze problemen of aandoeningen.

Leidraad
Het geven van informatie over ziektebeelden aan het publiek en patiënten is op grond van Nederlandse en Europese wetgeving toegestaan. Al in 2003 kwam de Hoge Raad, in een zaak van de IGZ tegen Novartis, tot de uitspraak dat ziektebeeldinformatie in Nederland is toegestaan.1 Zodra ziektebeeldinformatie echter receptgeneesmiddelen aanprijst, is sprake van verboden publieksreclame. De maatschappelijke discussie over het onderwerp vorig jaar liet zien dat er onzekerheid is over bestaande gedragsregels.2 Daarom komen Stichting CGR en de KOAG met een nieuwe leidraad over ziektebeelden aan het publiek en patiënten.

De KNMG is actief betrokken geweest bij de totstandkoming van de leidraad en is blij met het resultaat. Naast de partijen binnen de CGR zijn ook andere maatschappelijke belangenbehartigers, politici, toezichthouders, het ministerie van VWS en de IGZ betrokken bij de totstandkoming van de leidraad.

Richtlijnen ziektebeeldinformatie
De leidraad bevat richtlijnen voor de inhoud en de opzet van de informatie. De belangrijkste bepalingen zijn de volgende:

• De informatie dient compleet en evenwichtig te worden weergegeven.
• Patiëntenervaringen die vergelijkingen van de situatie voor en na de behandeling met receptgeneesmiddelen bevatten zijn niet toegestaan.
• Het gebruik van tests waaronder vragenlijsten voor zelfdiagnose van ziekte(s) is alleen toegestaan indien deze wetenschappelijk gevalideerd en verifieerbaar zijn.
• Beeldmateriaal moet duidelijk verschillen van het materiaal dat richting artsen wordt gebruikt.
• Geen selectieve verwijzingen naar behandelingen en geneesmiddelen.
• Informatie over receptgeneesmiddelen op het internet moet altijd de onbewerkte weergave van de bijsluitertekst weergeven.

Wel of geen Schimpie?
De verwachting is dat de reclames zoals Schimpie niet zullen verdwijnen. Met de leidraad zal wel de kwaliteit van informatie verbeteren. Het uitgangspunt blijft dat iedereen informatie over allerlei aandoeningen en behandelmethodes mag geven, ook de farmaceutische industrie en de zorgverzekeraars. Van belang is dat de inhoud ook echt informatief is en niet verkleurt tot reclame. Aan de aanbieders van informatie de taak om iedere campagne opnieuw te bekijken om na te gaan of informatie binnen de kaders van de nieuwe leidraad valt.

De leidraad wordt officieel van kracht per 1 januari 2011, maar zal voordien al worden gebruikt om bestaande ziektebeeldinformatie aan te passen.

Noten

1. Novartis riep tv-kijkers die last hadden van schimmelnagels op om naar de dokter te gaan.
2. TROS Radar-uitzending (31 augustus 2009), Handtekeningenactie consumentenbond (31 augustus 2009).

Voor meer informatie zie:
- Onderzoek Gezonde Scepsis 
- Leidraad CGR/KOAG 
- Dossier geneesmiddelen en gunstbetoon