Geen boodschap aan cijfertjes

Voor de medische staf van het kleine bush-ziekenhuis hield ik weer eens het weekpraatje. Iedereen komt daarvoor aan de beurt: de medical officer (MO) in charge, de assistant medical officers (AMO’s), de medical assistants (MA’s) - die tegenwoordig ook wel clinical officers worden genoemd - maar ook de (assistant) nursing officers. Omdat ik tegenwoordig alleen maar een regelmatige gast ben en recente informatie uit Europa meebreng, wil iedereen wel eens horen hoe het er voorstaat met de aids-patiënten in Holland.

Tanzania heeft ongeveer tweemaal zoveel inwoners als Nederland: 34 miljoen. Overigens had Tanzania 25 jaar geleden minder inwoners dan Holland en is het groter dan Frankrijk.

Volgens het jaarrapport 2003 van de Stichting HIV Monitoring zijn er in Nederland ongeveer 17.000 HIV-positieven, van wie er bijna 9000 deel uitmaken van een prospec-tief researchcohort. We kunnen proberen uit te rekenen hoeveel HIV-positieven er in Tanzania zijn als we de voorzichtige schatting van 10 procent van de totale bevolking nemen, wat wellicht enigszins overeenkomt met 20 procent van de volwassenenpopulatie: 3,2 miljoen! In 1996 was hier in dit afgelegen dorp al meer dan 12 procent van de zwangeren HIV-positief. In onze regio zouden er dan 120.000 HIV-positieven moeten zijn. In het ziekenhuis en de polikliniek zien we alleen de zieken van wie de T-helperlymfocyten al sterk zijn verminderd.

Ik vertel dat ongeveer 80 procent van de HIV-positieven in Nederland wordt behandeld met HAART, waarvan alle stafleden weten wat dat is. HAART wordt name--lijk genoemd in de National Guidelines van Tanzania, die al enige tijd worden verspreid. Ze vertellen mij dat ze nog niet hebben gehoord dat je die behandeling in Tanzania al ergens kunt krijgen. In Dar es Salaam in een privé-kliniek kan het misschien voor ongeveer 100.000 shilling (ongeveer 100 USD) per maand. Dat is het dubbele van het maandsalaris van een medical assistant.
Van de behandelde patiënten in Holland heeft 30 procent zoveel last van bijwerkingen dat op een tweedelijnsmedicatie moet worden  over-ge-schakeld. Het probleem van het ontstaan van resistente virusstammen komt uitgebreid aan de orde. Wat zal dat hier worden als gratis HAART wél ter beschikking is? Zal het net zo gaan als met breedspectrum antibiotica en TB-medicijnen die je per capsule bij de busstations en op de markten worden aan-geboden?

Verandering en onderbreking van medicatie hebben een negatief effect op de behandeling, maar sinds 1996 is er in Nederland toch duidelijk sprake van een daling van de HIV-gerelateerde mortaliteit van 3,4 procent in 1996 naar 0,61 procent in 2003. Samen met de twee aanwezige Nederlandse co-assistenten die hier student doctors worden genoemd en die na dit co-schap in Nederland hun artsenbul krijgen, proberen we ons te herinneren wat er ook weer wordt bedoeld met een dalende ‘mortaliteitsratio’ van 4,6 naar 1,7 en wat dus het verschil is met die eveneens gedaalde HIV-gerelateerde mortaliteit. We komen er niet helemaal uit, maar we berekenen dat er in Nederland per jaar in 1996 ongeveer 4000 mensen per jaar overleden aan ziekten die met aids verband houden en nu nog ongeveer 1000.

Onze Tanzaniaanse collega’s hebben geen boodschap aan dit gereken. Er sterven in dit kleine ziekenhuis alleen al meer dan 200 kinderen per jaar aan ziekten die gemakkelijker zouden kunnen worden behandeld. De artsen hier zijn meer in de behandeling geïnteresseerd en in de manier waarop ze het toenemend aantal weeskinderen in hun eigen familie te eten en een opleiding kunnen geven. Die ratio’s helpen daar niet bij.

George P.A Joosten,

kinderarts n.p. in Ndala, Tanzania