De cruciale rol van de huisarts bij PrEP
Om hiv-besmettingen te voorkomen moeten publieke zorg en eerste lijn samenwerken
14 reactiesVolgens Peter Leusink e.a. is de huisarts een belangrijke schakel in het tegengaan van hiv-besmettingen met het succesvolle middel PrEP bij mannen die seks hebben met mannen. De LHV denkt daar heel anders over.
Pre-expositieprofylaxe (PrEP), het preventief gebruik van hiv-remmers, is een effectieve en kosteneffectieve manier om de hiv-epidemie te bestrijden.1 Deze conclusie van de Gezondheidsraad in 2018 vormde de basis voor een regeling van minister Bruins (Medische Zorg) om vanaf 1 augustus 2019 tegen een geringe vergoeding PrEP te verstrekken aan de hoogrisicogroep van mannen die seks hebben met mannen (MSM). De subsidieregeling vindt plaats binnen een onderzoeksetting voor een periode van vijf jaar. Er kunnen 250 hiv-infecties per jaar mee worden voorkomen.
Primaire rol
De minister heeft bepaald dat maximaal 6500 gebruikers van PrEP van deze regeling gebruik kunnen maken. Het RIVM schat echter, gebaseerd op het aantal hiv-negatieve MSM in 2015, dat er tussen 5198 en 13.098 consulten bij mannen met verhoogd risico kunnen zijn.2 Dit betekent dat niet alle MSM in aanmerking komen voor de vergoedingsregeling voor PrEP-zorg. Wie niet in aanmerking komt, kan zich tot de huisarts wenden, want deze heeft een primaire rol in de seksuele gezondheidszorg i.c. de soa-zorg, zoals geformuleerd in het Nationaal Actieplan soa, hiv en seksuele gezondheid.3 Ook de Nederlandse multidisciplinaire richtlijn PrEP stelt: ‘Het bepalen van de indicatie voor en het voorschrijven van PrEP volgens een richtlijn/protocol kunnen plaatsvinden binnen de context van een centrum seksuele gezondheid en door een ter zake deskundig (huis)arts die kennis heeft genomen van de vigerende richtlijn op dit gebied. PrEP zou tevens kunnen worden voorgeschreven door een nurse practitioner onder supervisie van een ter zake deskundige arts.’4
Vanuit patiëntenperspectief is de huisarts een belangrijke speler in de PrEP-zorg, wat onder meer blijkt uit het aantal voorgeschreven PrEP-recepten. De PrEP-pil werd in 2018 zo’n drieduizend keer verstrekt door openbare apotheken en in 72 procent van de gevallen op recept van de huisarts.5 De Expertgroep Seksuele Gezondheid van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) vindt dat ‘zowel vraaggestuurd en proactief (op indicatie) informeren, alsook het daadwerkelijk voorschrijven en begeleiden/monitoren van PrEP bij geïndiceerde patiënten een taak is die huisartsen zeer goed kunnen uitvoeren. Hierbij past wel een passend tarief.’6 Voorwaarde is dat huisartsen daarvoor geschoold zijn. Er zijn inmiddels trainingen en nascholingen voor huisartsen.
Het is verbazingwekkend dat de LHV een ander signaal gaf
Afvoerputje
Het is dan ook op zijn minst verbazingwekkend dat de LHV onlangs in een persbericht een ander signaal gaf over de rol van de huisarts in dezen.7 Zij stelt dat het ministerie van VWS de PrEP-zorg heeft belegd bij de GGD, en dat desondanks sommige GGD’en naar de huisarts verwijzen. De LHV lijkt te suggereren dat de GGD de PrEP-zorg achteraf op het bordje van de huisarts legt. Een vorm van framing die niet is gebaseerd op feiten.
Zorg rondom PrEP is niet alleen de verantwoordelijkheid van de GGD, maar ook van de eerste lijn. Dat geldt zowel voor het informeren over de stand van wetenschap en praktijk, als voor het voorschrijven en de begeleiding. De huisarts dient allereerst de (geïndiceerde) patiënten adequaat in te lichten over de nieuwe aanvullende en bewezen effectieve interventies – ook de patiënten die zelf niet vragen om PrEP, maar bijvoorbeeld bij de huisarts komen met een anale soa of syfilis, of patiënten die niet naar de GGD willen en die de vergoedingsregeling niet nodig hebben omdat PrEP nu nog maar 30 euro per maand kost. Daarnaast kan de huisarts de patiënt testen en medicatie voorschrijven zoals dat voor PrEP-zorg protocollair is vastgelegd en zoals de huisarts dat ook gewend is te doen bij andere aandoeningen.4 6
We begrijpen dat de LHV zich zorgen maakt over de belasting en belastbaarheid van de huisartsen die in het huidige bestel te vaak als ‘afvoerputje’ worden gebruikt. Maar met deze ‘principiële opstelling’ laat de LHV zowel huisartsen die zich al extra inzetten voor PrEP-zorg, als patiënten die PrEP willen gaan gebruiken, in de kou staan. Dat is jammer, want er zijn voorbeelden van goede regionale samenwerking tussen huisartsen en GGD die recentelijk tot stand zijn gekomen zoals in de LHV-regio Noord en in de Huisartsenkring Amsterdam/Almere.
In gesprek
De huidige situatie betekent opnieuw vertraging bij de verstrekking van een uiterst effectief middel dat overdracht van hiv-infectie voorkomt, niet alleen naar de patiënt, maar ook naar diens seksuele partner(s). Dat laatste is van belang omdat de meeste overdracht van hiv-infecties juist plaatsvindt in de acute fase, voordat de hiv-infectie is gediagnosticeerd en behandeling de kans op seksuele overdracht elimineert.
We vinden het daarom noodzakelijk dat GGD en LHV samen met VWS zo spoedig mogelijk in gesprek gaan om een oplossing te vinden voor die mannen die niet terechtkunnen bij de GGD voor het pilotproject maar die wel een indicatie hebben. Ook de financiering van die zorg door de huisarts moet daarbij ter sprake komen.
Publieke en eerstelijnszorg hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid in de zorg voor de gezondheid van hun burgers en in het terugdringen van het aantal nieuwe hiv-infecties. PrEP-zorg omvat immers zowel preventie op groepsniveau als geïndiceerde individuele preventie. Nederland kan een van de landen worden die vooroplopen in het streven naar nul nieuwe hiv-infecties. Dat begint bij goede samenwerking tussen publieke en eerstelijnszorg.
dr. Peter Leusink, huisarts, seksuoloog, voorzitter NHG-Expertgroep Seksuele Gezondheid
prof. dr. Jan van Bergen, huisarts, bijzonder hoogleraar hiv en soa in de eerste lijn
dr. Janny Dekker, huisarts-onderzoeker UMC Groningen, deelnemer PrEP-overleg in de regio Noord
contact
cc: redactie@medischcontact.nl
Referenties
1. Gezondheidsraad, Preventief gebruik van hiv-remmers. Nr. 2018/06.
2. RIVM. PrEP-dossier Pre-Expositie Profylaxe voor hiv-negatieven in Nederland. RIVM Rapport 2017-0094.
3. RIVM. Nationaal Actieplan soa, hiv en seksuele gezondheid 2017-2022. RIVM Rapport 2018-0034.
4. NVHB, COC, NDVD, NVIB, NVZA, PrEP-Nu, RIVM, SeksHAG, Soaaids Nederland Hiv Pre-expositie profylaxe (PrEP) Richtlijn Nederland. 2019.
5. Stichting Farmaceutische Kengetallen. Geraadpleegd op https://www.sfk.nl/publicaties/PW/2019/prep-pil-krijgt-voet-aan-de-grond-in-nederland
6. Standpunt van de NHG-Expertgroep Seksuele Gezondheid (SeksHAG) over de hiv-preventie pil (PrEP). Geraadpleegd op https://sekshag.nhg.org/sites/default/files/content/sekshag/uploads/20180523_prep_standpunt_sekshag.pdf
7. LHV. PrEP: verstrekking en begeleiding door GGD. Geraadpleegd op https://www.lhv.nl/actueel/nieuws/prep-verstrekking-en-begeleiding-door-ggd
Download dit artikel (pdf)
Dr. Bert-Jan de Boer
huisarts en medisch seksuoloog FECSM,
Ik ben zeer blij met het artikel. Aangezien er nu een preventiemiddel is tegen het oplopen van hiv, dat goed lijkt aan te slaan, is de huisarts bij uitstek de persoon, in de gezondheidszorg om het gesprek hierover aan te gaan bij risicopatiënten ( di...e hierom vragen) en in geval van een soa hierover informatie te geven. Het op zich nemen van deze ‘taak’ door de huisarts is een kans om de relatie tussen de betreffende patiënt en de huisarts te bevorderen en de vertrouwensband te versterken. Dat de GGD de taak is toebedeeld in het voorschijven van de PrEP ligt voor de hand omdat niet van alle huisartsen kan worden verwacht dat ze voldoende geschoold zijn de taak op zich kunnen nemen van het daadwerkelijk voorschrijven van PrEP. De samenwerking huisarts-GGD zorgt ervoor dat de patiënt optimaal wordt geholpen. De huisarts zou het voorstel moeten omarmen aangezien het ook niet heel veel werk genereert, met name als eenmaal ervaring is opgedaan. Kortom het is voor de individuele risicopatiënt en de algemene volksgezondheid (in het kader van intomen van hiv-verspreiding) een geweldig voorstel.
E. AB
Huisarts, Groningen
Het is duidelijk dat voor heel veel huisartsen de werklast te hoog is geworden. En een nauwkeurige afweging van onze taken is dan ook zeer nodig. Persoonlijk besloot ik wel PrEP te gaan voorschrijven omdat het op zowel maatschappelijk als patiënt ni...veau enorm veel oplevert. Chapeau voor de auteurs die zich zo hard inzetten om dit voor de huisarts, die wèl wil, rendabel te maken.
van Veen
, huisarts
Op zich een helder artikel. De Gezondheidsraad heeft geadviseerd om mannen die seks hebben met mannen te beschermen tegen HIV. De minister van VWS heeft bepaald dat er 6500 mannen via de GGD van deze regeling gebruik mogen maken. Het RIVM schat echte...r in dat er misschien wel 13.000 mannen van deze regeling gebruik zouden kunnen maken.
Wat er volgens mij niet klopt, is dat de huisarts-auteurs vervolgens bepleiten dat de Nederlandse huisarts die zorg er bij zou moeten kunnen doen.
De Nederlandse huisarts heeft een overvol bordje. De huisarts heeft de afgelopen jaren heel veel 'transitie van de tweede lijn' te verstouwen gekregen. Zonder dat de huisarts daar fatsoenlijk voor betaald wordt. Want om de huisarts hangt het aureool 'is goedkoop en laagdrempelig'. De huisarts kan inmiddels niet meer verwijzen naar de GGZ. De huisarts heeft te maken met steeds complexere ouderenzorg, zonder dat de huisarts daar de instrumenten voor heeft. Ik vind het volkomen begrijpelijk dat de LHV hier een grens trekt. De juiste conclusie van de auteurs zou volgens mij moeten zijn, dat minister Bruins de GGD geld moet geven voor 13.000 mannen zoals het RIVM heeft berekend. De LHV zou van mij nog veel meer kunnen communiceren dat alleen de zon voor niets op gaat. Want de Nederlandse huisarts gaat momenteel aan zijn eigen laagdrempeligheid en 'kwaliteit voor de laagste prijs' ten onder.
Wessel Vochteloo
huisarts, Hoogezand
Wat een draak van een project eigenlijk. De minister giet een aanbeveling van de Gezondheidsraad in de vorm een pilot/onderzoeksproject, terwijl deskundigen eigenlijk vinden dat het al algemeen beleid zou moeten zijn. Financieel wordt het afgeknepen ...waardoor er een selectie ontstaat wie wel en wie niet goedkoop PrEP kan krijgen. Met als uiteindelijke resultaat dat het veld (GGD, huisartsen onderling) met elkaar overhoop liggen. Ik kan me implementatie van nieuwe medische ontwikkelingen herinneren, die soepeler zijn verlopen. De opzet van het hele project is PrUT.
Peter Leusink
huisarts, seksuoloog, Gouda
Beste collega’s Koning, Bruijn en van Veen. U wekt de suggestie alsof wij opname van PrEP-zorg in de basiszorg bepleiten. Dat is niet ons idee, het gaat ons om aanvullende zorg. Wel is basiszorg, in het kader van gewone soa-zorg, dat u geïndiceerde p...atiënten moet wijzen op de mogelijkheid van PrEP.
De 1000 collega’s van u die zich hier al voor inzetten zijn allen collega’s die in volle omvang voor hun broodwinning het huisartsenvak uitoefenen. Ik begrijp de toonzetting en het dedain van collega Bruijn niet zo goed.
Het argument van collega van Veen om de Woudschoten-criteria naar zijn eigen hand te zetten vanwege verlies van extra omzet vind ik niet overtuigend. Mij lijkt dat geld kwaliteit en beleid volgt, niet andersom. Wat betreft het proefballonnetje dat collega van Veen voorstelt: over dit plan wordt al een jaar gepraat door VWS, RIVM, GGD-GHOR en LHV. Wij waren als expertgroep hier nauw bij betrokken. De huisarts als participant was vanaf het begin een van de opties, niet pas na het voorstel van de minister. De werkelijkheid is complexer dan collega van Veen zich voorstelt.
Collega van Brenk lijkt te suggereren dat expertgroepen gemandateerd zijn door of spreken namens het NHG en geen binding hebben met LHV. Dat is niet het geval. Expertgroepen zijn onafhankelijke groepen die op basis van hun inhoudelijke expertise gevraagd of ongevraagd advies geven aan NHG en aan de LHV; wij hebben met beiden afzonderlijk overleg, in ieder geval jaarlijks op uitnodiging van de LHV. De diversiteit tussen expertgroepen is groot. Er zijn bijvoorbeeld expertgroepen die geld verdienen door sponsoring (en daarom dus al helemaal niet verbonden kunnen zijn aan NHG), en er zijn bijvoorbeeld groepen die een andere beleidsvisie hebben dan de LHV. Sommigen uiten dit publiekelijk, anderen niet. NHG en LHV zouden kunnen profiteren van collega’s in expertgroepen die voor de troepen uit lopen, discussies losmaken, met nieuwe ideeën komen en een zeer breed netwerk hebben. We gaan het zien.
Frank van Brenk
Praktijkhoudend Huisarts, ENSCHEDE
Volgens mij hadden we heel duidelijk afgesproken: De LHV bepaalt het beleid rondom de huisarts en de praktijk en de NHG doet onderzoek en stelt richtlijnen op. Hier wordt deze regel weer met voeten betreden. Ik ga ervan uit dat de LHV een hartig woor...dje spreekt met de NHG over deze berichtgeving.
van Veen
huisarts, lid van Ver. Praktijkhoudend Huisartsen
Helemaal eens met Bart Bruijn. Ik heb nog een aanvulling op de suggestie van collega Leusink (één van de auteurs), dat de griepvaccinaties dan wel weg kunnen bij de huisarts. (Reactie no. 4) Er valt inderdaad over te twisten of die taak niet ook door... de GGD overgenomen zou moeten worden, tegelijk hebben bijna alle 8000 huisartsenpraktijken in Nederland de griepprik geheel geïmplementeerd in hun praktijkvoering en levert dat wat extra omzet op. Dus; neem daar dan als huisartsen een gezamenlijk besluit over tezamen met beroepsverenigingen LHV en (vooral wat mij betreft) VPH. Voor het merendeel van de huisartsen, waaronder ikzelf, is de praktijk hun broodwinning. Het is voor mij geen hobby erbij. Mijn gezin is van de praktijk afhankelijk. Mijn personeel is voor een deel kostwinner. De praktijk vormt onze broodwinning. Ik vind het stuitend, dat drie individuele huisartsen zomaar -publiekelijk- wat proefballonnetjes oplaten.
Bart Bruijn
Huisarts, Streefkerk
We worden als huisartsen geteisterd door lieden, die zelf het vak al helemaal niet (meer) in zijn volle omvang en tijdsbesteding uitoefenen, die een liefhebberijtje hebben en dat in de rest van de tijd integreren met het huisarts zijn en die vervolge...ns vinden, dat ze dat uitgebreid uit moeten dragen en aan de rest van de goegemeente op moeten dringen als iets dat er best even bij kan en dat er dus ook bij moet.
Als collega's gelukkig worden van het verbreden van hun bezigheden buiten het vakgebied, dan heb ik daar vanzelfsprekend niets tegen. Ga je gang.
Maar doe niet net alsof dat voor iedereen zou moeten gelden, vooral niet voor diegenen die diezelfde liefhebberij niet hebben en die wél het huisartsenvak in al zijn huidige rijkdom beoefenen. Die kúnnen die liefhebberij er namelijk helemaal niet meer bij hebben en dat wíllen ze meestal ook niet. Ook niet als wij dat 'beter' zouden kunnen en ook niet als anderen het laten liggen.
Genoeg is genoeg. Dank.
A. Koning
, Huisarts
Ik ben ook blij dat de LHV eindelijk eens ergens nee tegen zegt.
Aangezien de tijd er bij de huisarts niet meer is om een extra taak bij te nemen, hoor ik graag van de drie collega huisartsen die dit stuk hebben geschreven, welke taak er wat hen ...betreft weg moet uit het takenpakket van de huisarts, als deze taak er bij komt.
van Veen
, huisarts
Ik steun het dat de LHV eindelijk eens duidelijk 'nee' zegt. Maar dit soort artikelen, waarbij huisarts-auteurs menen de LHV onder druk te kunnen zetten, stemt me erg somber over de toekomst van de huisarts.
Peter Leusink
huisarts, Gouda
Geachte heer Kole,
Dank voor uw reactie. Ik ben het met u eens. PrEP-zorg is geen kerntaak, is geen basiszorg. Het is aanvullende zorg waar zo'n 1000 huisartsen die daar een scholing voor hebben gevolgd met man en macht proberen op individueel nivo ...een infectie bij hen te bestrijden. Helaas ziet de LHV dit niet als aanvullende zorg.
In Woudschoten hebben we begin dit jaar afgesproken: huisartsen richten zich op geïndiceerde en zorg gerelateerde preventie op individueel niveau. De overheid is met name verantwoordelijk voor bredere, populatiegerichte preventietaken. Precies daarom valt PrEP-zorg onder huisartsenzorg, individuelere preventie bestaat niet. En ik dank u voor de suggestie van een uitruil: de griepvaccinatie mag geheel naar de GGD, dat heeft niets en dan ook helemaal niets met huisartsenzorg te maken. Op populatienivo ontvangt een ieder een uitnodigingsbrief, niets geen individuele gesprekken of begeleiding door de huisarts, niets geen individueel recept, het is gericht op indammen van een epidemie op populatienivo. De griepvaccinatie kan dus conform de Woudschoten afspraken uitgeruild worden met PrEP-zorg.
B.J.Kole
huisarts, Utrecht
PS; iedereen vindt dat de huisarts "een cruciale rol speelt" in zijn/haar specialisme/aandachtsgebied/expertise. De praktijk wijst vaak uit dat dat niet zo is.
B.J.Kole
huisarts, Utrecht
Geachte heer Leusink et al
Welke andere taken stelt u voor dat de huisarts afstoot om deze zeer arbeidsintensieve substitutietaak op zich te nemen?
Of gaat U met verzekeraars overleggen over financiering voor extra PrEP tarieven om personeel (uit... de hoge hoed) te financieren?
Het is simpelweg onmogelijk, maar ook onwenselijk om elke taak die door iedere lobbygroep/kaderarts/aandachtgebiedsdeskundige wordt aangedragen, op ons nemen Dit kan alleen maar ten koste gaan van de basiszorg door alsmaar verhoogde werkdruk. Dit is duidelijk geen ,kerntaak' zijn zoals afgesproken in Woudschoten.
Voor deze keer ben ik trots op de LHV die een duidelijke lijn in het zand trekt. En met mij vele hardwerkende huisartsen, die met man en macht proberen goede basiszorg leverbaar te houden.
Vr Gr.
BJ Kole
Utrecht
L.J.H. Hoeve
huisarts, Sprang-Capelle
Er is geen enkele twijfel over dat de eerste lijn heel goed in staat zou kunnen zijn om heel veel taken uit te voeren. Maar het zijn vaak geen kerntaken voor de huisarts. Dat is ook waarom de LHV hier een streep heeft getrokken vermoed ik. Het is in ...elk geval een reden waarom ik daar een streep heb getrokken. Het feit dat de GGD personele of financiële problemen heeft, moet niet leiden tot een verschuiving naar de huisarts. De werkdruk is al hoog door vele vergelijkbare taken. We kunnen niet voor elke klacht een nascholing volgen of een nurse-practitioner inhuren.
Eerst wat taken eraf, alvorens er iets bij komt. Wat gaat de GGD van ons overnemen?