Artsen met long covid nauwelijks in beeld: dat moet anders
Laten we onze collega’s steunen en binnenboord houden
Plaats een reactie
Veel artsen kampen met de nasleep van een covidinfectie, maar ondervinden weinig steun en begrip. Huisarts Marja Diemel kampt zelf ook met long covid, en pleit voor solidariteit. Want behalve individueel leed, is hier de beroepsgroep als geheel in het geding.
Als huisarts liep ik in 2020 corona op in de huisartsenpraktijk, met long covid als gevolg. Veel collega’s hebben dezelfde ervaring en ik hoor met regelmaat schrijnende en herkenbare verhalen als gevolg van deze infectie. Ieder van ons lijkt een individuele strijd te voeren.
Dit kan niet de bedoeling zijn, want naast het persoonlijk leed, treft dit ook onze beroepsgroep. We raken onnodig collega’s kwijt. Daarom wordt het tijd om gezamenlijk de problemen in kaart te brengen, ze op te lossen en ervan te leren voor toekomstige pandemieën. Dat vraagt leiderschap en coördinatie van de centrale belangenorganisaties zoals de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV), de KNMG, maar ook andere verenigde beroepsgroepen zoals de Federatie Medisch Specialisten (FMS).
Samen sterk?
Ik kan het me nog goed herinneren: voorjaar 2020. We stonden aan de vooravond van de coronapandemie in Nederland. Spoedoverleg, snelle besluiten, innovatieve oplossingen, snel schakelen en lijnoverstijgend denken. Er was geen paniek. Het gevoel van daadkracht en saamhorigheid overheerste. We hadden elkaar nodig en werden aangesproken op andere kwaliteiten. Het lukte ons. We waren samen sterk tegenover een gezamenlijke vijand.
De pandemie is gelukkig achter de rug en we zijn in de praktijk weer overgegaan tot de orde van de dag. We hebben veel geleerd, er zijn nieuwe samenwerkingsverbanden ontstaan en innovaties zijn sneller doorgevoerd. Met opgeheven hoofd kunnen we terugkijken. Maar hiermee zien we een relevant probleem over het hoofd. Namelijk, onze kameraden die in de strijd corona hebben opgelopen en nu kampen met de gevolgen ervan.
In het leger geldt het adagium ‘leave no man behind’. Nu vind ik de vergelijking van de coronapandemie met een oorlog niet opgaan. Wel geeft het duidelijk aan hoe de beroepsgroep van militairen omgaat met kameraadschap en het principe van solidariteit. Onze beroepsgroep lijkt voornamelijk vooruit te willen kijken. Zijn onze ‘gewonde’ collega’s collateral damage? Scheiden onze wegen hier of staan we nog steeds samen sterk?
Solidariteit is essentieel
Reacties van collega-artsen die geregeld voorbijkomen zijn: ‘Is het probleem onder artsen wel zo groot?’ ‘Gaat het niet alleen om enkele individuele gevallen?’ En: ‘Speelt er toch ook niet iets anders bij deze groep?’ Dit illustreert dat de grootte van het probleem onvoldoende zichtbaar is en dat er onvoldoende kennis over long covid bestaat. En dat is niet gek want de focus van collega’s met long covid ligt bij hun herstel en het overeind blijven in het dagelijks leven. Velen van hen hebben weinig energie over om ermee naar buiten te treden. Daarnaast speelt angst voor stigmatisering een rol. En ondertussen zijn er allerlei problemen naast het gezondheidsleed zelf. Artsen verliezen hun registratie en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen keren niet of nauwelijks uit omdat long covid een niet-objectiveerbare diagnose is, met grote financiële problemen als gevolg. Pensioenopbouw stagneert en mogelijkheden voor re-integratie zijn beperkt. Solidariteit vanuit de beroepsgroep is daarom essentieel en onmisbaar. Het raakt tevens aan het volgende punt dat ik wil maken, namelijk noodzaak tot registratie. Want, waar hebben we het daadwerkelijk over? Om hoeveel (huis)artsen gaat het eigenlijk in Nederland? En zijn zij helemaal uitgevallen of kunnen ze deels nog werken? Zonder de omvang van het probleem echt inzichtelijk te maken, is het onmogelijk om te spreken over steun voor deze groep.
Artsen verliezen hun registratie en komen in grote financiële problemen
Cijfers
Demissionair minister Ernst Kuipers heeft besloten om long covid niet te monitoren. Daardoor zijn er in Nederland na ruim drie jaar nog steeds geen cijfers bekend over de omvang van het probleem. Laat staan dat er specifieke cijfers zijn met betrekking tot artsen. Uit nood geboren zijn er enkele initiatieven onder artsen met long covid om gezamenlijk op te trekken en ervaringen uit te wisselen. Deze initiatieven bereiken echter maar een klein deel van de artsen en geven onvoldoende inzicht. Bij C-support zijn inmiddels 27 duizend mensen aangemeld met het postcovidsyndroom, maar van hen wordt het beroep niet geregistreerd.
Maatschappelijk Impact Team
In tegenstelling tot de minister acht het Maatschappelijk Impact Team (MIT) het wél zeer relevant om de postcovidpopulatie in beeld te krijgen. Op eigen initiatief hebben zij een schatting gemaakt, waarbij zij genoodzaakt waren geregistreerde aantallen uit het Verenigd Koninkrijk (VK) te extrapoleren naar de Nederlandse situatie. Naar hun schatting waren er in maart jl. 450 duizend mensen met long covid in Nederland.1 Een specifieke extrapolatie voor artsen is niet te maken, omdat er ook in het VK geen cijfers bekend zijn van artsen met deze aandoening.
Wel heeft een Britse studie de problemen in kaart gebracht van zeshonderd artsen met long covid. Deze studie, in juli jl. gepubliceerd in The BMJ, geeft inzicht in de gevolgen van uitgevallen artsen met long covid. Inzicht dat ook voor Nederland zeer waardevol is.2 Zowel deze studie als het rapport van het MIT laat zien dat long covid vaker voorkomt onder gezondheidswerkers. Uit ditzelfde Britse onderzoek komt naar voren dat één op de vijf artsen hierdoor niet in staat is om te werken en slechts een derde van de artsen nog fulltime kan werken. De tussentijdse cijfers van de tweejarige Erasmus-studie bevestigen dit beeld voor de algemene Nederlandse beroepsbevolking. Had voor long covid 95 procent van de mensen een betaalde baan, dat is gedaald naar 68 procent.3 Van de mensen die nog werken, werken er twee op de vijf gemiddeld vijftien uur minder dan voor de infectie.
Het is onmogelijk om bij benadering een schatting te maken van hoeveel artsen deels weer zouden kunnen werken. Het ontbreekt ook wat dat betreft namelijk aan elk cijfer om hoeveel artsen en om wie het gaat. Deze groep is helemaal nog niet in beeld. Hoogste tijd voor registratie dus!
Kwetsbaar
Financieel hebben de collega-artsen uit het Verenigd Koninkrijk het ook zwaar. De helft heeft minder of helemaal geen inkomen als gevolg van long covid. Een deel gebruikt eigen spaargeld, kan moeilijk de eindjes aan elkaar knopen of heeft schulden. Wegens deze financiële problemen, of uit angst hun registratie te verliezen, werken sommigen noodgedwongen door. Twee op de drie artsen met long covid werken terwijl ze dat eigenlijk niet aankunnen, waardoor meer dan de helft bang is om fouten te maken. En als re-integratie mogelijk wordt, geeft één op de vier aan dat er te weinig ondersteuning is en er onvoldoende aanpassingen mogelijk zijn.
Ten slotte ervaren Britse artsen een gebrek aan erkenning voor de risico’s die zij liepen tijdens de eerste golf van de pandemie, doordat er onvoldoende beschermende middelen en geen vaccinaties voorhanden waren.
Kortom, artsen met long covid worden geconfronteerd met problemen op het gebied van herregistratie, financiën, re-integratie en erkenning. Terwijl zij zich in de frontlinies met ziel en zaligheid hebben ingezet voor onze maatschappij. Laat deze groep nu niet in de steek. Dat is moreel én maatschappelijk gezien geen optie.
In een al nijpende situatie verliezen we artsen door te strenge herregistratie-eisen
Kind met het badwater
Zoals het er nu uitziet, zal een deel van de artsen met long covid niet meer in aanmerking komen voor herregistratie, noch volledig inzetbaar zijn. Dit zorgt voor een aanzienlijk verlies van zowel maatschappelijk geïnvesteerd kapitaal als van daadwerkelijk inzetbare (huis)artsen in de zorg. Dit alles in een al nijpende situatie met onderbezetting en snel toenemende zorgkosten.
Het kan toch niet zo zijn dat we aan de ene kant pilots opzetten met basisartsen in de huisartsenpraktijk, en we aan de andere kant ervaren opgeleide huisartsen verliezen door te strenge herregistratie-eisen. Re-integrerende huisartsen die bijvoorbeeld wel twee à drie dagen in de praktijk kunnen werken, maar geen diensten kunnen doen, verliezen alsnog hun registratie. Dit in tegenstelling tot vrijwel alle andere medische professionals. De redenen hiervoor zijn zeer discutabel en onderwerp van discussie. We gooien het kind met het badwater weg in een systeem dat al piept en kraakt.
We zijn het ook aan onze collega-artsen op de werkvloer verplicht een risico-inventarisatie te maken over de toekomstige bezetting van het vak en ondertussen zoveel mogelijk artsen binnenboord te houden. De artsenlobbygroep HABZ (Herregistratie Artsen Bij Ziekte) zet zich hier al jaren voor in en zou hierin gesteund moeten worden door onder andere de LHV, de KNMG en de FMS.
Acties op korte termijn zijn nodig. Bestuurders in de zorg, laat van je horen! Registreer de omvang van het probleem, identificeer de knelpunten en kom met oplossingen. Zoals het herzien van de herregistratie-eisen. In de tussentijd wil ik alle artsen met long covid oproepen zich te registreren bij de artsenlobbygroep HABZ.
Laten we dit probleem gezamenlijk en constructief op de kaart zetten, voor een gezonde toekomst van de zorg.
auteur
Marja Diemel, huisarts, Amsterdam
contact
marja.diemel@gmail.com
cc: redactie@medischcontact.nl
Voetnoten
[1]Maatschappelijke gevolgen van long covid Advies Maatschappelijk Impact Team, 19 juni 2023
[2]Long covid: nearly half of doctors affected can no longer work full time, finds survey BMJ 2023; 382 Adele Waters
[3]Long COVID onderzoek: 2023 Samenvatting eerste resultaten jaar 2 C-support en Erasmus MC. Publiekssamenvatting juni 2023
Lees ook:- Er zijn nog geen reacties
