Alternatief met louter winnaars

Met instemming las ik het artikel ‘Alternatief met louter winnaars’ van J.F. Hoek (MC 3/2004: 76).

Ik heb de ontwikkeling van de indicatiestelling van dichtbij meegemaakt. Het begon na de invoering van artikel 6j in de Wet op de Bejaardenoorden. Men ging ervan uit dat een groot aantal ouderen ten onrechte werd opgenomen in verzorgingshuizen. Als directeur van de Sociaal Geriatrische Dienst in Friesland heb ik toen vele honderden ouderen in bejaardenoorden beoordeeld. Mijn conclusie was dat ongeveer eenderde van hen met adequate thuishulp in de eigen woning had kunnen blijven.

In 1976 vreesde de Nationale Ziekenhuis Raad dat het indicatiebesluit ook zou gaan gelden voor verpleeghuizen. Een brede commissie - met mij als voorzitter - ging de zin of onzin hiervan onderzoeken. De uitkomst was dat het stellen van een indicatie primair een zaak moest zijn van de verwijzende huisarts of specialist, en de verpleeghuisarts, omdat het gaat om de diagnostiek, het vaststellen van de meest geëigende interventie en de prognostiek. Ik heb toen tevergeefs geprobeerd mijn model van een Sociaal Geriatrische Dienst ingevoerd te krijgen, waar naast sociaal-verpleegkundigen en maatschappelijk werkenden, parttime verpleeghuisartsen werkten. In feite was het de ambulante tak van het verpleeghuiswezen.

Maar tegelijk met het NZR-rapport kwam de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) met een uitgewerkte versie van een indicatiesysteem voor verzorgings- en verpleeghuizen. Hoewel een vertegenwoordiger van de VNG deel uitmaakte van mijn commissie, maakte hij nimmer gewag van deze activiteiten. Hetzelfde gold voor de vertegenwoordiger van het ministerie. In feite was het politieke besluitvorming vanuit beheersoptiek. Later werden de begrippen ‘onafhankelijkheid’, ‘objectiviteit’ en ‘integraal’ voor de indicatiestelling welhaast catechetische woorden ten behoeve van de beheersneurose van de overheden.

Zoals Hoek terecht stelt, is in de structuur van vraaggestuurde zorg de RIO niet alleen contraproductief maar ook fundamenteel onjuist.

Bergum, januari 2004

Dick Sipsma

, emeritus hoogleraar klinische geriatrie