Waardevolle inzichten interprofessioneel opleiden

Netwerkgeneeskunde vraagt om interprofessioneel samenwerken en leren. In zeven experimenten vanuit het project Opleiden 2025 van de Federatie Medisch Specialisten ontdekten opleiders, aiossen en andere zorgverleners samen wat werkt en wat niet. Dat leidde tot waardevolle inzichten, praktische oplossingen en inspirerende tips om interprofessioneel opleiden in iedere medische vervolgopleiding op te kunnen nemen. In dit artikel komen verschillende betrokken experimentleiders aan het woord. Hoe zijn zij gestart en welke nieuwe inzichten hebben zij opgedaan?

Interprofessioneel opleiden is geen doel op zich. Het is een middel om te komen tot betere kwaliteit van zorg, waarbij de patiënt de zorg als samen­hangend geheel ervaart. In de praktijk wordt hier al op verschillende plekken mee geëxperimenteerd. De zeven experimenten van Opleiden 2025 richtten zich op zorgthema’s die bij uitstek vragen om samen­werking tussen verschillende professionals, zoals transmurale zorg, palliatieve zorg, prehabilitatiezorg en waardegedreven zorg. Bij alle experimenten waren aiossen, medisch specialisten van minimaal drie verschillende medisch specialismen en andere zorgprofessionals betrokken.

Samen uitvogelen

‘Samenwerken is iets wat je moet leren, net als in een relatie’, stelt Dieneke van Asselt, experimentleider, klinisch geriater en opleider in het Radboudumc. ‘Geven en nemen en samen uit­­vogelen wat voor beide partijen goed werkt. Deze onderwijsmethode helpt daarbij.’ Van Asselt doelt daarbij op Transmurale teleconsultatie, één van de zeven experimenten. Doel van deze onderwijs­methode is dat aiossen in de eerste lijn laagdrempelig, via een digitaal consult, hun collega-aiossen in de tweede lijn om advies leren vragen. In het experiment is onder meer onderzocht welke factoren dit tot een zinvol opleidingsmoment maken. De opbrengsten zijn veelomvattend: best practices en materialen en middelen die collega-­opleiders kunnen gebruiken om zelf met transmurale teleconsultatie aan de slag te gaan. Zoals de werk­vormen­bundel interprofessioneel opleiden in de zorg of de competentieset Interprofessioneel samenwerken. Bekijk alle materialen op demedisch­specialist.nl/opleiden2025.

Expliciete aandacht

‘Dankzij het experiment hebben we explicieter het pad richting interprofessioneel opleiden genomen’, vertelt Eric van Dongen, anesthesioloog in het St Antonius Ziekenhuis en trekker van het leefstijlexperiment Van huis naar thuis. ‘Zo hebben we in ons bestaande multidisciplinair overleg (mdo) over leefstijl met elkaar afgesproken dat er ook aiossen aan deelnemen. En dat we expliciet aandacht besteden aan opleiden en samen leren. Bijvoorbeeld door af en toe stopmomenten in te lassen. Een voorbeeld hiervan is dat we nu samen en vanuit verschillende perspectieven en expertises de context van de patiënt opbouwen, zodat we meer zicht krijgen op zijn leven, gezinssituatie, gewoontes et cetera, en op basis daarvan een afgewogen beleid kunnen bepalen.’

Accepteer agendaverschillen

Interprofessioneel opleiden levert veel op, maar kent ook uitdagingen. Wat moet je vooraf goed regelen, hoe krijg je iedereen mee, wat te doen met al die overvolle agenda’s? Ook op dat gebied hebben de experimenten hun waarde bewezen. Bij een nieuw experiment zou Van Dongen bijvoorbeeld niet zo strikt vasthouden aan de ideale leervolgorde – eerst online scholing, dan een kijkje in elkaars keuken, dan huisbezoek aan patiënt, dan terugkombijeenkomst. ‘Wij hebben de wenselijke volg­orde uiteindelijk losgelaten en gezorgd voor meerdere startmomenten van de online scholing. Door te accepteren dat er agendaverschillen zijn ontstaat er ruimte. Van “kan niet” naar “kan wel”.’

Commitment van het management

Alle trekkers van de experimenten hebben ondervonden hoe cruciaal commitment van het management is. Het helpt als zij uitdragen dat interprofessioneel leren en samenwerken de patiënt én de bedrijfsvoering ten goede komen. En als ze tijd en middelen beschikbaar stellen om zorgprofessionals samen te laten zoeken naar wat werkt.

Zoek elkaar op

Klinisch geriater en opleider Annemarie Moll was experimentleider van het experiment Netwerkstage cognitieve stoornissen in het Leids Universitair Medisch Centrum. Zij benadrukt het belang van de voorbeeldfunctie. ‘Natuur­lijk is het essentieel dat de opleidingsgroep zélf gelooft in de kracht van interprofessioneel samenwerken, en zich hierin leerbaar opstelt. Als je als opleider op de spoed­eisende hulp niet weet wat de expertise is van een specialist ouderengeneeskunde, dan kan dat het interprofessioneel opleiden van je aios belemmeren. Ik zou zeggen: zoek elkaar op, wissel 06-nummers uit en bel elkaar als je ergens tegenaan loopt bij een patiënt.’

Creëer gezamenlijk enthousiasme

Voor opleiders die wel willen, maar niet precies weten hoe ze met interprofessioneel opleiden kunnen starten heeft aios anesthesiologie uit het St Antonius Ziekenhuis Elmer Reussien een tip: ‘Begin gewoon ergens: creëer gezamenlijk enthousiasme rondom een thema dat iedereen aanspreekt.’ Reussien is betrokken geweest bij het leefstijlexperiment Van huis naar thuis. ‘Ga met elkaar in één ruimte zitten en dan komen de gesprekken, wensen en mogelijkheden vanzelf.’