Tv: Durf te denken

Grote denkers

Vijf tv-colleges van Nederlandse denkers over filosofen uit de Humanistische Canon – wat moet je daar als dokter mee? Nogal wat, zou ik zeggen, want het gaat onder meer over zuiver redeneren, het verlichten van lijden en een goed arts zijn.

Vooral de betogen over Bertrand Russel (1872-1970) en Descartes (1596-1650) springen daarbij in het oog.

Russel, rationalist en logicus, noteerde op het eind van zijn lange leven dat drie passies hem altijd hadden gedreven: het verlangen naar liefde, de zucht naar kennis en het wegnemen van het ondraaglijke lijden van de mensheid. Bas Haring, die het college over de Britse filosoof verzorgt, is duidelijk een fan van deze intellectuele lefgozer die ‘bereid was om uitgekotst te worden’.

Denker des Vaderlands René Gude bespreekt het gedachtengoed van Descartes (en laat dat vergezeld gaan van een mooi fragment waarin Bert Keizer commentaar geeft bij een operatie). Gude vertelt dat de grote filosoof aanvankelijk arts wilde worden, maar de geneeskundige kennis in zijn tijd ontoereikend achtte om een goed dokter te zijn. Een arts had volgens Descartes kennis nodig van de machine die het lichaam is, maar ook van ‘de moraal’, zoals hij dat noemde: de zorgen die iemand heeft over de toestand van zijn lichaam. Dat vermaledijde dualisme van Descartes blijkt dus in zijn optiek zomaar een noodzaak: goede artsen moeten wel onderscheid maken tussen lichaam en denken (lees: geest). Maar dat betekent nog niet dat beide echt gescheiden zijn; ze vormen, ook volgens Descartes, een intieme eenheid.

In de overige colleges komen de radicale, Amerikaanse vrijemarktideologe Ayn Rand, haar tegenpool Karl Marx en de Duitse filosoof Martin Heidegger aan bod. Ook niet te versmaden. - Henk Maassen

Durf te Denken, vanaf woensdag 4 september 2013, 16.35-17.00 uur, Nederland 2. Aansluitend vier afleveringen Durf te Denken Extra met onder anderen Alain de Botton. Meer info via human.nl en Facebook.com/durftedenken.