Niet als een gringo gevlucht

1993, het platteland van El Salvador. Net drie weken daar, voor een coschap tropengeneeskunde. Op vrijdagochtend word ik wakker met een nare pijn in mijn buik. Lopen is ongemakkelijk en naar het toilet gaan levert geen verlichting.

Er is toename van klachten in enkele uren. Geen andere dokter aanwezig. Overleg met en onderzoek door mijn medeco, waarna het besluit viel dit weekend niet op deze zeer afgelegen plek te blijven, maar voor de zekerheid toch naar de hoofdstad te gaan, vier uur rijden.  

De burgemeester was echter met de enige gemeenschapsauto van het dorp weg. Waarnaartoe wist niemand en hij was niet te bereiken. Immers, geen mobiele of andere telefoon daar in 1993. Gelukkig verscheen hij eind van de middag, maar dat bracht als volgende dilemma dat het donker zou worden tijdens de rit, wat onveilig was. De vredesakkoorden waren het jaar daarvoor pas getekend. Vele soldaten zaten zonder werk en leefden in armoede. Zij beheersten in het donker de straat. 

De pijn nam echter toe, dus ik besloot wel te vertrekken en enkele lokale verpleegkundigen in het streekziekenhuisje op te halen om indien nodig te kunnen bemiddelen. Aldaar ook telefonisch de stagebegeleider in de hoofdstad kunnen waarschuwen. Het werd een lange rit over veelal onverharde wegen. Aangekomen in San Salvador was ik ervaringsdeskundige in ‘vervoerspijn’. Nog even overwogen om te proberen naar Amerika te komen, maar daarvoor gold hetzelfde argument: veiligheid op straat en vliegtuigen vlogen ’s avonds niet. 

De in Parijs opgeleide chirurg dacht ook aan een appendicitis. Maar ook aan de kosten van de operatie. Dan is het wel heerlijk/veilig/een luxe om plastic geld te hebben en als buitenlander meteen geloofd te worden met zo’n creditcard. En naar een privékliniek te kunnen. Niet om de vaardigheden, maar om na een operatie niet het bed met een andere patiënt te hoeven delen. Me maar overgegeven aan de situatie. Het hielp enorm dat mijn medeco’s in de wachtkamer ‘wacht’ hielden. 

Operatie goed gegaan, eigen bed, blij van de pijn af te zijn. Maar opknappen deed ik niet. Na tien dagen kon ik de tweehonderd meter naar het versejusstandje nog niet eens afleggen. Weer tien dagen later bleek waarom; een littekenabces dat zich spontaan ontlastte. Direct fitter, antibioticum, spoelen. Mijn geld vloog erdoor voor verbandmateriaal. Maar het betekende ook niet terug mogen naar mijn standplaats in verband met de slechte hygiënische omstandigheden daar. (Deze plek bestond uit lemen hutjes met een golfplaten dak, aangestampt zand op de vloer. Geen stromend water behalve over de vloer als het in de regentijd van de heuvels afgutste.) 

Dat hield ik zes weken vol, waarna ik met een laatste stukje dehiscentie toch terugkeerde. Ik was immers gekomen om te leren en te werken. Wat ook gebeurde. De tijd van m’n leven gehad, waarin ik veel geleerd heb. Zowel medisch, maatschappelijk, cultureel en politiek. 

Nog een lastig staartje. Bij de laatste controle gaf de chirurg het advies zes maanden na dato nog een hiv-test te doen. Meestal waren er genoeg operatiesets om twee operatiekamers tegelijk te bedienen. Hij wist echter niet zeker of dat bij mij ook zo was. ‘Einde van de werkweek, vrijdagnacht, moe.’ Toen dat terug in Nederland maanden later loos alarm bleek, vloeiden er behalve champagne ook nog wat tranen. 

Wat echter de meeste indruk heeft gemaakt, was de reactie van de mensen toen ik weer op mijn post terugkeerde. Ik was niet als een gringo gevlucht. Niet naar mijn eigen veilige land. Maar gebleven, en hoewel boven anders beschreven ervoeren zij toch dat ik hun omstandigheden had meegemaakt. Waardoor ze zich niet in de steek gelaten voelden. Dankbaarheid viel mij ten deel. Dat was wederkerig. 

Angeliek Zwinkels, revalidatiearts

Lezersverhalen

Buitenland