Te zwakzinnig voor woorden

Een varaan met obstipatie, een schildpad met gebrekkige eetlust en een kaaiman met een ernstige kyfoscoliose. Alle worden behandeld met acupunctuur. Aldus de Volkskrant.

De toelichting bij enkele van deze interventies is veelzeggend: ‘Een pauw krijgt acupunctuur voor eetluststimulatie en verlamde ledematen, locatie onbekend.’ Als arts-acupuncturist die inmiddels heel soms acupunctuur inzet bij bepaalde pijnklachten kon ik het niet nalaten deze blog te schrijven tegen de hovaardij van de Nederlandse Vereniging voor Acupunctuur (NVA). Zij gebruikte deze foto’s meteen op hun site als bewijs dat acupunctuur helpt.

De fotoserie uit de Volkskrant van 13 oktober werd verzameld door fotoredacteur Frank Schallmaier. De commentaren bij de foto’s zijn hopelijk niet serieus bedoeld. De titel van de serie: Alles voor onze dieren, ook acupunctuur. Een en ander was aanleiding voor de NVA om te stellen: ‘Acupunctuur helpt!’ Het argument is te zwakzinnig voor woorden, ik herhaal het daarom integraal: Je hoort sceptici weleens zeggen dat je ‘erin moet geloven’. Dat argument gaat voor dieren zeker niet op. Dat maakt deze fotoserie veelzeggend. Acupunctuur helpt!

Volgens de fotoserie heeft acupunctuur nut voor een heel aantal ziektebeelden bij uiteenlopende warm- en koudbloedige dieren. Waar ik als kippenkenner ook heel erg van opkeek was de foto van een kip die volgens de tekst eronder met één naald dusdanig gekalmeerd werd dat er vrijwel direct een ei gelegd werd. De geprikte kip ziet er echter uit of ze broeds is en dan leggen ze juist geen eieren. Ook een verlamde pauw werd behandeld. En een gebroken poot bij een Toekan. Ik denk dat elke dierenarts hiervan zal griezelen. Je moet een gebroken poot bij een vogel zo snel mogelijk spalken en er geen naalden in steken. Dat is kansloos.

De indicaties voor acupunctuur die genoemd worden: constipatie (varaan), artritis (pad en kameel), gebrekkige eetlust (schildpad, varaan), rugklachten (paard en koala), angststoornis (kat), lumbale hernia (teckel), verlammingen (pauw), kreupelheid (stinkdier), chronische oorinfectie (tijger), wervelkolomaandoening (pinguïn, kaaiman). Geen van deze indicaties bij deze dieren zijn ooit onderzocht. Wat beweegt een nationale vereniging om zo te pochen over de effectiviteit van acupunctuur met behulp van deze exotische dieren? En om geheel zonder nuances te stellen: acupunctuur helpt met een uitroepteken? Dat wijst mijns inziens op de pijnlijke afwezigheid van solide steun voor deze indicaties bij mensen. En op het feit dat de NVA een veel te grote broek aantrekt.

Tegenwoordig is PubMed niet zo nuttig meer om uit te zoeken wat er bekend is over acupunctuur, omdat vooral de Chinezen duizenden artikelen produceren in allerlei vage tijdschriften voor complementaire behandelmethoden, die allemaal geïndexeerd zijn. Dat zal wel door de WHO-politiek komen. Of omdat acupunctuur sinds 2010 op de Unesco-lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid staat. De kwaliteit van die Chinese onderzoeken is in het algemeen belabberd. Ook weten we dat in dat land veel wetenschappelijke fraude gemeld is. Zoveel Chinese artikelen op PubMed, dat je in het bos de bomen niet meer kunt vinden. Je kan dus beter het Cochrane-systeem raadplegen en dan zijn de conclusies over acupunctuur ineens stukken bescheidener dan dat de NVA meent. Voor artritis bijvoorbeeld is de conclusie: ‘Uit het weinige bewijs dat er is, lijkt acupunctuur de symptomen van reumatoïde artritis niet te verbeteren.’ Dan zal het steken van naalden in een pad met ‘artritis’ niet zo zinvol zijn, lijkt me.

In het algemeen zijn de effecten van acupunctuur heel moeilijk te onderscheiden van placebo, de effecten zijn afwezig of klein. Bijvoorbeeld bij migraine. Je hebt volgens een recente Cochrane-analyse een halve dag minder migraineklachten per maand als je ten minste zesmaal behandeld wordt met acupunctuur. Dat effect kwam pas aan het licht nadat er 22 studies met in totaal bijna vijfduizend patiënten geanalyseerd werden.

Dieren geven geen consent. Reden te meer om terughoudend te zijn met het prikken, vooral als er geen enkele evidentie voor te vinden is. Bizarre foto’s aanvoeren als bewijs dat acupunctuur helpt vind ik zwakzinnig.