Lezen in tijden van corona

We moeten ons nu houden aan een informatiedieet, is het dringende advies van psychologen. We moeten twee keer per dag het nieuws over de corona-epidemie tot ons nemen en dan alleen van beproefde sites.

Je hoeft geen gedragsdeskundige te zijn om te beseffen dat het voortdurend zien en lezen van berichten over wekenlang beademde patiënten en over mensen die sterven zonder dat familie afscheid van hen mag nemen, iedereen somber angstig en wanhopig maakt. Maar niet alleen kranten, ook sommige romans zijn nu een risico. Ik begon Albert Camus’ La Peste te herlezen, een van de Franse klassiekers over een pestuitbraak in de Algerijnse stad Oran die de Fransen bij het uitbreken van de corona-epidemie in groten getale aanschaften. De mensen mogen de stad Oran niet uit, doden kunnen niet netjes meer begraven worden, mensen kunnen geen afscheid meer nemen van hun zieken. La Peste nu lezen is ingrijpender dan het veertig jaar geleden was, toen de gedachte aan een stad in lockdown historie of sciencefiction was.  Ik heb het halverwege weggelegd en ben begonnen in Reconquista van collega Miquel Bulnes, over het deels islamitische Spanje van de elfde eeuw. Prachtig boek en gezien de omvang zeer geschikt voor tijden van sociale beperking.

Of het advies voor een informatiedieet alleen ons psychisch welzijn dient, of ook kritiek op overheidsingrijpen moet beteugelen, is de vraag. Kritische geluiden over de koers van de Nederlandse regering en pleiten voor maatregelen zoals in omringende landen zijn zeker nog niet in elke discussie welkom. Maar er is voor de individuele lezer alles te zeggen voor een informatiedieet.

Terwijl vanuit het zwaar getroffen Brabant ic-patiënten worden overgeplaatst naar het noorden van het land en terwijl de dodencijfers stijgen, worden ook de kwaliteitskranten gevuld met commentaar over de goede kanten van de coronacrisis. Ik verzin dit niet. Boodschappen als ‘Niet corona heerst maar God regeert’ bereiken alleen de lezers van het Reformatorisch Dagblad, maar massaal (hoewel meer op social media dan in de kranten) zijn groene en ecologische varianten op Gods wraak te lezen, waarbij mensen de lof zingen op de blauwe luchten zonder vliegtuigstrepen, de hopelijk verminderde CO₂- en stikstofuitstoot berekenen en benadrukken dat we nu wel zullen leren dat we geen vlees meer mogen eten. Ik heb deze ecofundamentalisten direct geschrapt uit mijn informatiedieet.

Maar nog erger zijn de opmerkingen over de gunstige sociale gevolgen van de maatregelen, zoals het kunnen leegmaken van de agenda, waar we na deze epidemie misschien wel naar zullen terugverlangen. De ‘coronastand’ zoals collega Hoogendijk dit in de Volkskrant noemde, hierbij vergetend dat die coronastand alleen voor bepaalde geprivilegieerden geldt. Als het dodental oploopt, kan er een tweespalt ontstaan tussen mensen die kunnen thuiswerken en degenen die om zieken te verzorgen, de bevolking van voedsel te voorzien of vuil op te ruimen de deur uit moeten, stelt politiek filosoof Paul Frissen in dezelfde Volkskrant. Een vriendin van mij ziet nu al een tweespalt tussen mensen die zich aan de regels houden en zij die dat niet doen. Ik heb ze ook zien langskomen: de mensen op weg naar het strand of duin, rennend, fietsend, ballend. Inmiddels is de verontwaardiging over onverantwoordelijke recreanten algemeen, waarbij wel opvallend is dat de splinters in de ogen van de ander weer meer in het oog vallen dan de balk in eigen oog. Ook ik zag geen balk in mijn eigen oog. Wel besefte ik dat ik, niet wetend uit welke flatjes deze mensen komen, makkelijk praten heb, met een tuin en een hond die moet worden uitgelaten. Ik las dat in Spanje en Italië inmiddels de hondeneigenaar niet meer betaalt aan degene die de hond uitlaat, maar andersom. Een hond biedt de mogelijkheid om nog even naar buiten te gaan.

Wat zullen we ooit kunnen lezen over de coronacrisis? Ongetwijfeld een heleboel junklectuur, die we direct van ons informatiedieet kunnen schrappen, diverse filosofisch politieke analyses waarvan enkele misschien wel houtsnijden, mogelijk een breed opgezette en goed uitgewerkte roman als Reconquista en hopelijk diverse wetenschappelijke artikelen over de werking van een gevonden medicijn of antistof.