Lachen tegen de pijn

‘Ik heb zo’n vreselijke pijn, dokter, in al mijn spieren. Mijn huisarts zei het is fimologie. Die zei: je moet ermee leren leven. Maar het is geen leven, dokter. Ik wil ervanaf. Mijn buurvrouw heeft het ook, en die zei tegen me dat lachyoga zo goed voor haar was. Denkt u ook dat dit goed voor me zou zijn?’

Ik moet oppassen niet meteen te gaan lachen. Ik beken dat ik alleen lachtherapie ken, maar wat blijkt na wat zoeken op internet? Lachyoga is hetzelfde als lachtherapie. Het is door een Indiase huisarts uit Mumbai, Madan Kataria, in 1995 geïntroduceerd. En anno 2022 kan je blijkbaar geïnstitutionaliseerd lachyoga volgen in meer dan 110 landen. Ook in Nederland dus. De Times omschreef de Indiase huisarts als ‘de goeroe van het giechelen’.

Kataria schreef in 1999 een boek met als titel Laugh for No Reason. Daarin introduceert hij een aantal strek- en ademhalingsoefeningen uit de Indiase yoga die hij combineert met lachen. Hij noemt die combinatie een ‘lachcocktail’. Is dit serieus? Ja, en lachyoga is ook wetenschappelijk onderzocht. In een analyse uit 2020 bleek uit een systematische review dat er significante verschillen werden gevonden in de effectiviteit van lachyoga op een aantal variabelen, zoals de bloeddruk, de cortisolspiegel, de slaapkwaliteit en de psychosociale gezondheid.

Maar nu de vraag of lachen ook helpt tegen de pijn. Dat is een moeilijke. Veel onderzoek is daar niet naar gedaan. Een paar kleine studietjes maar. Maar goed, het gaat hier om lachen en niet om een nieuw ontwikkeld geneesmiddel, waar flink in wordt geïnvesteerd. Een recent, wat rammelend gerandomiseerd vergelijkend onderzoek uit Turkije liet zien dat de pijnscores van dialysepatiënten vóór de lachinterventie rond 7 op de pijnschaal (1-10) was en ná de interventie tussen de 2-3. 50 procent reductie van pijn dus, terwijl in de controlegroep geen significante pijnvermindering werd gevonden.

Wat ga ik nu tegen de patiënt zeggen? ‘Mevrouw, iedereen zegt dat lachen gezond is. Er is ook onderzoek gedaan naar het effect van lachen op verschillende soorten pijnen, maar niet op fibromyalgie helaas. In het algemeen zeggen patiënten dat ze door lachyoga minder pijn hebben, meer ontspannen zijn, dat ze minder angst en depressie ervaren en dat ze beter kunnen slapen.’

Het boeiende hier is dat de lachyoga ook stelt dat we niet alleen lachen omdat we blij zijn, maar dat we blij kunnen worden, omdat we lachen! En pijnvrij. En dan hoeft het lachen nog geen eens gemeend te zijn. Als het maar klinkt als lachen.

De fysiologie van het lachen is net zoals de fysiologie van het gapen voor een groot deel een mysterie. Boeiend is dat zowel lachen als gapen behoorlijk aanstekelijk zijn. Lachen komt ook in de dierenwereld voor, bij een aantal mensaapsoorten. Net zoals gapen, maar gapen is veel universeler. Zelfs een foetus van 20 weken oud gaapt al in utero. Ik hoorde een keer van een patiënte dat ze aangestoken was tot gapen omdat haar goudvis zo moest gapen. En van haaien is bekend dat als er een haai gaapt, de hele groep haaien eromheen ook gaat gapen. Gapen en lachen. Duidelijk is dat beide gedragingen gekoppeld zijn aan de activiteit van ons autonome zenuwstelsel, de parasympathicus. Dat deel van ons autonome zenuwstelsel is een beetje onderbedeeld qua dominantie over onze dagelijkse activiteiten. We zijn vooral sympathisch geprikkeld in deze wereld van toenemende intensive stimulatie via alle media. Vandaar dat lachen en gapen een goed tegenwicht zouden kunnen vormen. Misschien moet ik nu voor ontwikkeling van gaapyoga gaan. Er is vast ruimte voor een gaapgoeroe naast een giegelgoeroe…