Is vroege selectie wel de juiste weg om het beste uit kinderen te halen?

Enkele dagen na zijn 7de verjaardag krijgt mijn voetbalgekke zoon te horen dat hij vanaf volgend seizoen in een selectie- of breedteteam geplaatst wordt. Ik had eerder nog tegengeworpen dat dit wel erg vroeg was voor selectie; Zidane begon nét met voetballen op deze leeftijd. Het tegenargument was dat het voor iedereen leuker is om met spelers van min of meer gelijk niveau te spelen.

Maar welke prijs betalen we eigenlijk voor dit goedbedoelde beleid? Op een leeftijd waarop kinderen nog helemaal in het ‘grandioos exhibitionistische zelf’ zitten, het universum om hen draait en zij iedereen hun grootsheid willen tonen, kiezen we ervoor om dit narcisme te voeden in plaats van aan realiteitstoetsing (‘je wordt niet beter dan Messi of Ronaldo’) en aan verbinding te doen.

Gaat competitie dan altijd ten koste van verbinding? Niet helemaal natuurlijk. Federer en Nadal zijn ook goed bevriend. Toch kan iedereen aanvoelen dat die twee aspecten elkaar bijten. Vergelijkt je gesprekspartner zich met je of heeft hij interesse in je belevingswereld (en vice versa natuurlijk)? In een competitieve, narcistische wereld ben je altijd 1 up of 1 down. Beter of minder. Psychiater Stephen Bergman (bekend van The House of God) besefte pas tijdens zijn specialisatie dat zijn zo gecultiveerde competitiedrift een goede beroepsbeoefening in de weg stond. Alleen als hij stopte met vergelijken, kon hij de verbinding aangaan met zijn patiënten. ‘Identify, don’t compare’ luidt zijn adagium.

En als een vereniging nou meer nadruk legt op competitiviteit dan op verbinding? Dan moeten we ons nog steeds afvragen of vroege selectie wel de juiste weg is om het beste uit de kinderen te halen. Paul Verhaeghe (professor klinische psychologie) beschrijft in zijn boek Identiteit heel mooi hoe de efficiëntieslag in de neoliberale wereld eerst leidt tot hogere kwaliteit van de producten/diensten, maar dat dit op een bepaald punt doorslaat naar een cultuur van controle (vanuit de leiding) en wantrouwen (vanuit de werkvloer). In een dergelijk systeem ben je steeds meer bezig met hoe de autoriteit je ziet en verlies je het contact met je eigen behoeftes en inspiratie. Je wordt een object in plaats van een subject. Terug naar de 7-jarigen: hoe vrij sta je nog te voetballen als je weet dat er voortdurend wordt gekeken of je wel/nog/al goed genoeg bent?

We moeten goed nadenken over dit soort beleidskeuzes, omdat ze op persoonlijk niveau kunnen zorgen voor verstoorde identiteitsontwikkeling met daarbij verminderde weerbaarheid en een toename van psychische klachten. Ondertussen is Nederlands elftalspeler Jeremie Frimpong net een stichting gestart om jonge voetballers die het niet maken als profvoetballer psychisch te ondersteunen. 90 procent van de jeugdspelers zou zich namelijk angstig of depressief voelen na gedwongen vertrek bij hun professionele club. Is zo’n stichting niet dweilen met de kraan open? Gelukkig begint er ook wat te dagen bij de KNVB. Dit seizoen is bij vier grote clubs het Gelijke Kansen-project gestart, waarbij alle jeugdspelers dezelfde materialen, trainers en trainingsfrequentie krijgen. Rest ons de vraag vanaf welke leeftijd het wenselijk is om onze kinderen aan selectieprocedures te onderwerpen. En in wiens belang dat eigenlijk is.

Luister ook MC de podcast waarin Remmelt Schür aan het woord komt over deze blog: