In godsnaam dokter, til ons op

Zó, die kwam even binnen. In het onvolprezen televisieprogramma Brommer op Zee las dichter Esther Naomi Perquin een gedicht voor. Een gedicht over een slechtnieuwsgesprek.

Haar stem boetseerde woorden zo precies en zo mooi dat het onmiddellijk stil werd in de studio. En in onze huiskamer. Mijn hand bleef in de lucht hangen op weg naar mijn kopje thee. Zelfs de hond stopte met lopen om geluidloos naast mij te gaan zitten. Perquins woorden brachten mij naar een ziekenhuiskamer. Naar de stilte die volgde op een gesprek dat zojuist had plaatsgevonden. Ik zat in een hoekje van haar hoofd en zag de koortsachtige drukte waarmee ze haar wanhoop probeerde weg te denken. Op zoek naar hoop.

Hoop is veruit de krachtigste motor in het leven van een ziek mens. Ook als je weet dat je gaat sterven, kun je tot de laatste minuut hoop voelen. Hoop gaat over de toekomst, hoe lang of kort ook. Hoop zet aan tot handelen, of, als dat niet meer gaat, tot volhouden, tot verdragen. Zonder hoop zou de dokter werkloos zijn.

Het onderwerp van hoop verschilt van mens tot mens, van moment tot moment. Voor zieke mensen is hoop als een wens. De wens dat er ooit genezing volgt, of dat je het zwemdiploma van je kleindochter nog mag meemaken, of dat de morfinepleisters veel van de pijn wegnemen, of dat je dadelijk ondanks alles lekker in de zon kunt gaan zitten. Wensen zijn er om te koesteren, ze hoeven niet altijd uit te komen.

Dit is anders bij zorgverleners. Voor artsen is hoop vaak een verwachting. De verwachting bij medische kansen en prognoses. Bijvoorbeeld of die behandeling met een kans van 25 procent zal aanslaan. Praten over hoop levert vaak ongemak op bij artsen, want zij willen geen valse hoop geven. Ze weten het antwoord niet op de vraag: kan ik volgend jaar nog naar Robbie Williams op Pinkpop?

Dat verschil laat dit gedicht zien. Het ziet eruit als een lijst met tips voor de arts: als u nu maar zo doet, dan zal het met ons vast een beetje beter gaan. Maar het gaat niet om de dokter, het gaat om de transformatie van wanhoop in hoop. En die is aangrijpend.

Gebed voor een arts

In godsnaam dokter, til ons op. De lucht is hier te zwaar en we
krimpen onder deze cijfers. Het uitzicht op de bomen buiten,
die troosteloze vijver, dat kunstwerk roestend op het plein,
de wolken bonkend op de ruiten –

Sluit het gordijn, dokter. Praat zacht, praat in de schemering,
zeg dat u nog wat gaat doen, zeg dat er een kans is
achter deze foto’s, achter deze binnenkant die
dreigend op de lichtbak hangt, zeg iets als
‘wetenschap groeit met de dag’.

Glimlach even. Zelfverzekerd. Leg geleerde overtuiging
in uw stem, geef aan dat u de vijand kent, vertel een
half verzonnen wonder, zeg dat u een uitweg ziet.

Er zijn nog heel veel mensen over. De meeste hebben
wij niet nodig. De meeste kunnen wij best missen,
maar niet deze, dokter. Deze niet.

Esther Naomi Perquin, uit haar nieuwe bundel ‘Ongevraagd Advies’

Zie ook Brommer op Zee, waar de schrijfster haar gedicht zelf voorleest.