Het ongestraft promoten van vasten tegen kanker

Geneesmiddelen kunnen ernstige bijwerkingen hebben en daarom reguleert de overheid het gebruik daarvan streng. Terecht. Het publiek moet beschermd worden tegen middelen die meer schade aanrichten dan goed doen.

Vandaar dat we in de hele wereld een enorm systeem hebben opgetuigd om de markttoelating van nieuwe medicijnen te beoordelen op basis van wetenschappelijk aantoonbare werkzaamheid die opweegt tegen de potentiële negatieve effecten. FDA in de Verenigde Staten, EMA in Europa, PMDA in Japan en NMPA in China zorgen ervoor dat de risk-benefitratio positief is alvorens fabrikanten een marktautorisatie krijgen. Na een zorgvuldige wetenschappelijke analyse dus. Als zo’n middel dan is toegelaten kunnen artsen het voorschrijven aan hun patiënten. De fabrikant geeft daarbij informatie over het geneesmiddel en is gebonden aan de bijsluitertekst die een uitgebreide samenvatting bevat van de voor- en nadelen. Bedrijven mogen die informatie (of reclame, zo u wilt) uitsluitend geven aan artsen. Want die zijn bij uitstek in staat om voor de individuele patiënt te kunnen bepalen of het voorschrijven van dat medicijn aangewezen is. Fabrikanten mogen niet communiceren met patiënten, dat is streng gereguleerd in wetgeving over geneesmiddelenreclame. So far, so good; het volk moet beschermd worden, nietwaar?

Maar het wordt tamelijk absurd als we zien hoe de overheid meent deze bescherming vorm te geven. Zo werd de Nederlandse Cystic Fibrosis Vereniging onlangs door de inspectie op haar vingers getikt omdat zij soms iets te positief () was over nieuwe middelen die eindelijk hoop bieden voor hun patiënten: vooral (prijzige) medicijnen van het Amerikaanse bedrijf Vertex. Logisch, want er zijn geen farmaceutische alternatieven. Maar de inspectie interpreteerde dit enthousiasme als publieksreclame voor geneesmiddelen en dat mag niet. Echt waar.

We werden de afgelopen weken ook geconfronteerd met een uitzending van Dokters van Morgen waarin programmamaakster Antoinette Hertsenberg een vurig pleidooi deed voor vasten als behandeling voor kanker. Als zevendedagsadventist volgt ze daarmee de lijn van haar sekte, waarin een sobere en gezonde leefstijl erg belangrijk is. Het bewijs daarvoor liet ze verwoorden door de wat stoffige diabetoloog, professor Hanno Pijl, die zich al eerder in het publieke debat profileerde als leefstijlgeneeskundeactivist. Vasten past natuurlijk volledig in zijn overtuiging, vooral geen geneesmiddelen bij kanker, alsjeblieft zeg. Hij stamelde bij Pauw dat hij toch maar mooi een gerandomiseerde studie had gedaan in Leiden bij vrouwen met borstkanker die spectaculaire resultaten liet zien. Hertsenberg illustreerde dat in een interview met een miraculeus genezen patiënte. Uiteraard, haar vorstelijke publieke salaris ver boven de balkenendenorm moet natuurlijk terugverdiend worden met hoge kijkcijfers voor dit tijdens primetime uitgezonden consumentenprogramma.

Maar het onderzoek van Pijl is nog niet gepubliceerd, zijn opvatting is grotendeels gebaseerd op data bij muizen, de tweede fase van zijn research gaf geen resultaten (dat zei hij er niet bij) en zijn overtuiging lijkt dus eerder religieus dan wetenschappelijk. Misschien ook een zevendedagsadventist? Joost Zaat In de Volkskrant en Dokter Media maakten terecht korte metten met dit verhaal. Ook het Antoni van Leeuwenhoek distantieerde zich er onmiddellijk van en wees op de potentiële gevaren van het vastendieet voor deze vaak ondervoede kankerpatiënten.

Farmaceuten kunnen geen kik geven over hun middelen of de inspectie zit erbovenop. Zelfs patiëntenverenigingen mogen niet meer enthousiast zijn over nieuwe pillen, want de inspectie ziet dat als reclame. Hertsenberg en Pijl kunnen daarentegen ongestraft onbewezen therapieën promoten, kankerpatiënten misleiden, valse hoop geven en bewust nadelige gevolgen verzwijgen. De overheid staat erbij en kijkt ernaar want het betreft geen medicijn. Een farmaceut daarentegen had een forse boete gekregen.

Beste inspectie, misschien wordt het tijd uw prioriteiten nog eens te herzien.