Euthanasie op zon- en feestdagen
7 reacties
* nieuwe blogger *
Een assistent interne belt om mevrouw F. over te dragen. De heldere en vitale 81-jarige was opgenomen met hartfalen en dat bleek te berusten op een mitralisklepprobleem. Gezien haar goede conditie werd toegewerkt naar een operatie.
Vanaf dat moment gaat alles mis: een aneurysma spurium, een pneumonie, acuut nierfalen waarvoor dialyse en progressieve decompensatie. Na meerdere gesprekken met haar specialisten en haar kinderen neemt mevrouw F het invoelbare besluit af te zien van verdere behandeling. Vanmiddag komt zij naar het hospice en wij kunnen altijd overleggen met het palliatief adviesteam, aldus de agnio.
De praktijk is druk op deze vrijdagmiddag. Tegen vijven ga ik naar het hospice. Ik schrik van mevrouw F. Bleek, uitgeblust en met zichtbaar moeizame ademhaling.
Met haar verstand is niets mis. Ze wil dood, heeft dit met de dokters in het ziekenhuis ook zo besproken en ze weet dat ik mensen met een euthanasiewens help.
‘Liever vandaag dan morgen, dokter!’ Van palliatieve sedatie wil zij niks weten. ‘Waarom zou ik hier nog een paar dagen gaan liggen vegeteren? Dat is toch nergens goed voor?’
Uitzichtloos lijden, helder, consistent en herhaald verzoek, geen alternatieven. Hoe aangrijpend een euthanasie ook altijd is, dit is geen ingewikkelde.
Ik zeg haar toe de SCEN-arts te gaan inschakelen en haar verzoek op korte termijn te honoreren. Kantooruren tellen nu even niet, wat mij betreft.
Het is even na zes uur als ik vanuit de auto het SCEN-nummer bel. Een vriendelijke mevrouw zal een aantal zaken noteren. Maar…
‘O, het is al na vijven! Dan kunt u morgen om negen uur weer bellen. O nee het is vrijdag. Maandag negen uur, nee dinsdag, want maandag is het Pinksteren!’
Een dienstdoend SCEN-arts voor spoedgevallen blijkt er niet te zijn, en ook de leidinggevende van het callcenter kan mij niet verder helpen. Zij verwijst mij naar de KNMG. Dat lijkt me op dit tijdstip bij voorbaat kansloos.
‘Euthanasie kan en mag geen haastwerk zijn. Als het allemaal zo snel moet, kun je ook palliatieve sedatie inzetten als alternatief.’ Dit geeft later een bevriend SCEN-arts als verklaring.
Daarnaast is een SCEN-dienst van maandag tot en met vrijdag al zwaar genoeg. Zes tot acht consultaties per week is het gemiddelde. De dienstdoende SCEN-arts doet er zelf drie of vier, de rest gaat naar de achterwacht. Ook hier beginnen de babyboomers voor overbelasting te zorgen.
Dat euthanasie geen haastwerk mag zijn, daar zal iedereen mee kunnen instemmen. Deze casus toont echter dat een wachttijd van een aantal dagen vóór het eerste contact met de SCEN-arts onwenselijk kan zijn. In ieder geval zou een logistieke drempel nooit een individuele patiënt mogen benadelen.
Kan palliatieve sedatie een alternatief zijn voor euthanasie? Daar vallen nog enkele juridische en filosofische haren over te kloven. De grens met verkapte euthanasie wordt wel vaag.
Hippe pensionado’s bestormen de Hemelpoort. Euthanasie wordt mainstream. De belasting voor SCEN-artsen gaat zeker toenemen de komende jaren.
Misschien moeten we afspreken dat we bij ‘duidelijke’ gevallen de consultatie weer laten verrichten door een collega-huisarts. Net als vroeger. Substitutie naar de eerste lijn is tenslotte in de mode. SCEN-artsen reserveren we dan voor de lastige gevallen en lastige tijdstippen.
Hoe het met deze mevrouw is afgelopen? Zaterdagochtend heb ik, met bezwaard gemoed, haar en haar kinderen het probleem uitgelegd. Uitstel van de euthanasie tot halverwege de week, of direct starten met palliatieve sedatie in de hoop dat zij snel zou overlijden. Zij koos voor het laatste en is op eerste pinksterdag, eerder dan ik had ingeschat, rustig ingeslapen.
Eind goed, al goed.
Maar onze logistiek heeft haar keus beïnvloed.
Dat gevoel blijft knagen.
TL
ANIOS ouderengeneeskunde, Maastricht
Er wordt geen beschrijving gegeven van hoe het palliatieve traject uiteindelijk is verlopen, maar dit klinkt voor mij als een goed voorbeeld van het feit dat euthanasie niet altijd de enige of beste oplossing is.
Marissa Cloos
Fellow Medische Oncologie , Leiden
Beste Gert-Jan,
Dank voor je mooie stuk. Wij hebben recent in het ziekenhuis tijdens feestdagen hetzelfde dilemma gehad. Alhoewel levenseinde zorg en euthanasie vaak vooruit zien is, zijn er op elke regel altijd uitzonderingen.
De toegevoegde opme...rking van Gert van Dijk heeft mij ook weer wat geleerd, maar waar haal je op 1e pinksterdag een onafhankelijk arts vandaan?
Ook al lijkt scen-arts zijn me een zware taak, ik zou ook willen pleiten voor een 'nood/dienstdoende' scen-arts voor uitzonderlijke situaties!
Jeannine Jaski
Specialist ouderengeneeskunde, Amersfoort
Was de euthanasiewens in het ziekenhuis al bekend? Zo nee, dan kan ik me voorstellen dat enige tijd tussen het verzoek van patiente en de uitvoering zinvol kan zijn, al is het alleen maar om ook de familie te betrekken bij dit ingrijpende besluit. Al...s de wens in het ziekenhuis al wel bekend was, had op die plek al kunnen worden gestart met begeleiding of op zijn minst bij de overdracht 's ochtends het euthanasieverzoek gemeld kunnen worden. Dan had de huisarts wel op tijd actie kunnen ondernemen.
Gert van Dijk
Ethicus KNMG, Utrecht
Reactie KNMG:
Wat een vervelende ervaring om mee te maken. Het klopt dat de SCEN-telefoonnummers alleen tijdens kantooruren bereikbaar zijn. Dat heeft er onder andere mee te maken dat SCEN-artsen het consultatiewerk vaak naast hun eigen praktijk doe...n, en een euthanasieverzoek doorgaans geen spoed heeft. Soms ontstaan daardoor complexe dilemma’s voor uitvoerend artsen, zoals in deze casus. Dan is het goed om te weten dat het inschakelen van een SCEN-arts een professionele norm is, en geen juridische eis. De euthanasiewet zegt alleen dat de consulterend arts ‘onafhankelijk’ moet zijn. In de praktijk is dat vrijwel altijd een SCEN-arts, maar een juridische eis is dat niet. Dat betekent dat in noodsituaties zoals deze, de arts er ook voor kan kiezen om de consultatie uit te laten voeren door een onafhankelijke arts die geen SCEN-arts is. De arts zal zich dan wel in moeten spannen om een arts te consulteren die onafhankelijk van haar (of hem) zelf en de patiënt is. Ook zal de arts op het meldingsformulier moeten uitleggen waarom in deze situatie niet is gekozen voor een SCEN-arts en waarom de arts er van overtuigd is dat de consulterend arts onafhankelijk is. Ook de consulterend arts zal in het consultatieverslag in moeten gaan op de onafhankelijkheid ten opzichte van de patiënt en de uitvoerend arts.
Tot slot: het klopt dat SCEN-artsen het steeds drukker krijgen door het toegenomen aantal oproepen. Ervaren collega’s zijn dan ook altijd welkom zich aan te melden voor de opleiding tot SCEN-arts.
Herman Suichies
Huisarts, Eefde
Beste Geert-Jan
"Euthanaseren" is vooruitzien. Het is niet ongebruikelijk om ook in het weekend een consultatie te doen. Als vrijdagmiddag om 4 uur iemand daarvoor belt is het zelfs gebruikelijk. Heb je als scenarts alle rust en tijd. Jij zult in he...t weekend ook indien nodig langs palliatieve zorg behoevende patiënten langs gaan. Maar ook bij jou gaat om 5 u het antwoordapparaat erop. Je moet het als scenarts wél weten. Dus gewoon vóor 5 u bellen als je dit aan ziet komen
Jacob Mus
Huisarts, Amersfoort
Of heeft het niet acuut beschikbaar zijn van een scen-arts u behoed voor een onnodige euthanasie gezien het spoedige beloop bij de palliatieve sedatie?
U schrijft het al, een euthanasie is in principe geen spoedgeval.
[Reactie gewijzigd door op 30-07-2018 11:49]
Herman L. Hoekstra
huisdokter niet praktiserend, oud SCEN arts, oud kaderarts PZ, Appelscha
Beste Geert Jan,
Wat heb je hier een fantastische huisartsgeneeskundige zorg verleend. Na bespreking van je opties met de patiente heb je volgens mij voor een prima zorgverlening gekozen. Ik vind het echt klasse. Volgens mij kijkt patiente met een... tevreden glimlach vanuit haar wolkje naar het resultaat van jouw goede zorg.