Vaccinatie tegen covid-19 beschermt beter dan eerdere infectie 

Waarschijnlijk biedt vaccinatie beter bescherming tegen varianten van SARS-CoV-2 dan een eerder doorgemaakte infectie. Dat blijkt uit een studie door Allison Greaney e.a. gepubliceerd in Science Translational Medicine. De onderzoekers stelden verschillende gemuteerde spike-eiwitten bloot aan sera of plasma van met het Moderna-vaccin ingeënte mensen en aan bloed van ongevaccineerde, eerder geïnfecteerde mensen. DNA-sequencing van de resulterende mix liet zien dat antilichamen, opgewekt door vaccinatie zich tegen een breder scala aan varianten te weer konden stellen, dan de antilichamen die het gevolg waren van een infectie.

Niettemin is ook de bescherming door vaccins niet waterdicht, hetgeen onder andere blijkt uit een eerste analyse door het RIVM van de vaccinaties onder thuiswonende 75-plussers. Driehonderd van hen testten positief, ook na twee prikken. In NEJM beschrijven Ezgi Hacisuleyman e.a. twee casussen. Zij analyseerden de gegevens van een cohort met  417 personen, ten minste twee weken nadat ze de tweede dosis van het Pfizer- of het Moderna-vaccin hadden gekregen en identificeerden twee vrouwen – 51 en 65 jaar oud, beiden gezond en zonder risicofactoren – die desondanks opnieuw geïnfecteerd waren. Sequentiebepaling van het virusgenoom bij een van hen bracht verwantschap aan het licht met de alfavariant van SARS-CoV-2 (voorheen: de Britse variant ofwel B.1.1.7) en met de variant die voor het eerst werd geïdentificeerd in New York (B.1.526), ​​maar er waren ook aanzienlijke verschillen met beide. Mogelijk is dit een teken van convergente evolutie van het virus, waarbij de mutaties als het ware optellen. Dat wil zeggen dat er niet eindeloos mutanten zullen ontstaan: de mutanten versterken weliswaar de binding aan de receptor, maar die aanpassing zal niet eindeloos doorgaan.  

Conclusie van Hacisuleyman e.a: het blijft belangrijk rekening te houden met het risico op ziekte na succesvolle vaccinatie. En het is juist bij opnieuw geïnfecteerde, maar volledig gevaccineerde patiënten nodig de virusvarianten zoveel als mogelijk genetisch te karakteriseren. 

Een studie door Lucy Thorne e.a verschenen op bioRxiv, en dus nog niet peerreviewed, suggereert verder dat de alfavariant ook mutaties vertoont buiten het spike-eiwit. Die mutaties zorgen er mogelijk voor dat het virus binnen enkele uren na het infecteren de snelle, aangeboren immuunrespons weet te blokkeren, waardoor het meer tijd heeft anderen te besmetten. Thorne e.a. ontdekten onder meer dat met alfa geïnfecteerde cellen veel minder interferon produceren dan cellen die zijn geïnfecteerd met eerder circulerende SARS-CoV-2-varianten. Deze cellen hadden ook veel hogere niveaus van viraal RNA dat codeert voor een eiwit dat de afweer onderdrukt. Zoals een geneticus opmerkt in een commentaar in Nature: het blijft een ‘super sneaky’ virus.