Wat moet ik doen als nabestaanden aandringen om een verklaring van natuurlijke dood af te geven, terwijl de patiënt door zelfdoding is gestorven?

Casus
De zoon van mijn patiënt belt op met de boodschap dat zijn vader, een man van 74 jaar, zojuist onverwacht is overleden. Hij vraagt of ik langs wil komen om de dood vast te stellen. Ik check voor vertrek de status en zie dat hij nog redelijk vitaal was. Als ik in de woning aankom, tref ik daar de voltallige familie aan. Het valt me op dat iedereen tamelijk rustig is, terwijl ik meestal een geëmotioneerde familie aantref in dit soort situaties. Zeker als het overlijden onverwacht is. Ik vraag wat er gebeurd is en de zoon vertelt dat zijn vader is overleden door het innemen van barbituraten die hij via het internet heeft besteld. De familie dringt er bij mij op aan om niet de gemeentelijk lijkschouwer in te schakelen, omdat zij niet willen dat de politie er bij wordt gehaald.

Antwoord

Als iemand een eind aan het eigen leven heeft gemaakt, is sprake van een niet-natuurlijke dood en moet altijd de gemeentelijk lijkschouwer ingeschakeld worden. Aarzel nooit om dit te doen. Het afgeven van een verklaring van natuurlijk overlijden is strafbaar als u niet overtuigd bent van een natuurlijke doodsoorzaak (artikel 81 onder 1 Wet op de lijkbezorging).

Toelichting

Via internet kunnen mensen dodelijke middelen bestellen en het komt voor dat zij daarmee zelf de regie nemen over het eigen sterven. Die middelen laten niet altijd duidelijke sporen achter. Bij een dergelijk, zelf geregisseerd overlijden is sprake van een niet-natuurlijke dood, die ook als zodanig gemeld moet worden.

Bij een overlijden moet er altijd een lijkschouw plaatsvinden. Volgens de wet mogen twee personen dat doen: een behandelend arts (dit is ook de waarnemer van de behandelend arts, of een arts die dienst heeft bij een huisartsenpost) of een gemeentelijk lijkschouwer (forensisch arts). De behandelend arts die een schouw pleegt, moet ervan overtuigd zijn dat de dood is ingetreden door een natuurlijke oorzaak als hij een verklaring van overlijden schrijft (artikel 7 lid 1 Wlb). Bij ook maar de geringste twijfel daaraan moet de behandelend arts onmiddellijk de gemeentelijk lijkschouwer informeren. Die zal dan meteen komen en eventueel de politie meenemen.

Nabestaanden willen echter soms niet dat de gemeentelijk lijkschouwer en de politie komen om de zaak te onderzoeken. Zij kunnen de behandelend arts die de schouw pleegt dan onder druk zetten om een verklaring van natuurlijk overlijden af te geven. Vooral als het om de eigen huisarts gaat, die de familie kent, kan dit tot spanning leiden. Hoe moeilijk ook, werk hier nooit aan mee. U kunt zeggen dat u snapt dat de familie het vervelend vindt dat u de gemeentelijk lijkschouwer vraagt om te komen, maar dat het nu eenmaal de regels zijn waaraan u zich hebt te houden. Het is voor de gemeentelijk lijkschouwer, die geen band met de familie heeft, makkelijker om tegen de familie te zeggen wat vervolgens moet gebeuren en waarom.

Lees ook: Wat te doen na overlijden patiënt? Handreiking (Niet-)natuurlijke dood biedt houvast